ΠΑΠΑΓΓΕΛΟΥ ΡΟΗΣ
Ρόης Παπαγγέλου
(γένν. 1941)
Roy Papangelou (b. 1941)
ποιητής,
θεατρικός
συγγραφέας,
δοκιμιογράφος
λεξικογράφος
και
μεταφραστής.
Ενδεικτική εργογραφία – εκδοθέντα έργα:
ΠΟΙΗΣΗ:
1974: Ρόης Παπαγγέλου, «Ρωγμές.(Ποιήματα
1960-73)», Αθήνα,
(1η ποιητική συλλογή)
1974: Ρόης Παπαγγέλου, «Στροφές.(Ποιήματα
1973-74)», Αθήνα
(2η ποιητική συλλογή)
1974: Ρόης Παπαγγέλου, «Κύπρος
θαλασσοφίλητη», Αθήνα, (3η ποιητική συλλογή)
< σημείωση: το «Θαλασσοφίλητη» είναι
Ποιητική Σύνθεση. >
1975: Ρόης Παπαγγέλου, «Πνοές», Αθήνα, (σ. 112), (4η ποιητική συλλογή)
1975: Ρόης Παπαγγέλου, «Σφαγή», Αθήνα, (σ. 48), (5η ποιητική συλλογή)
[ Ουσιαστικά πρόκειται για Ποιητική Σύνθεση ]
1975: Ρόης Παπαγγέλου, «Στιγμές», Διογένης,
Αθήνα (σ. 48),
(6η ποιητική συλλογή)
1976: Ρόης Παπαγγέλου, «Θρήνος», Διογένης, Αθήνα, (σ. 38), (7η ποιητική συλλογή)
1976: Ρόης Παπαγγέλου, «Ατλαντίδα», Διογένης, Αθήνα, (σ. 36), (8η ποιητική συλλογή)
1977: Ρόης Παπαγγέλου, «Άτομα», Διογένης, Αθήνα, (σ. 36), (9η ποιητική συλλογή)
1977: Ρόης Παπαγγέλου, «Άτρακτοι», Διογένης, Αθήνα, (σ. 72), (10η ποιητική συλλογή)
1977: Ρόης Παπαγγέλου, «Αλμπατρός», Διογένης, Αθήνα, (σ. 36), (11η ποιητική συλλογή)
1978: Ρόης Παπαγγέλου, «Φάσεις», Διογένης, Αθήνα, (σ. 64), (12η ποιητική συλλογή)
1978: Ρόης Παπαγγέλου, «Ιστοί», Διογένης, Αθήνα, (σ. 72), (13η ποιητική συλλογή)
1979: Ρόης Παπαγγέλου, «Μάσκες», Διογένης, (σ. 80) (σύμμεικτον / ποιητική συλλογή)
1979: Ρόης Παπαγγέλου, «Τόξα.
(Ποιήματα)», Διογένης,
Αθήνα, (ποιητική συλλογή)
1981: Ρόης Παπαγγέλου, «Έρημος», Διογένης, Αθήνα, (σ. 40),
(ποιητική συλλογή)
1982: Ρόης Παπαγγέλου, «Όνειρα», Διογένης, Αθήνα, (σ. 48), (ποιητική συλλογή)
1982: Ρόης Παπαγγέλου, «Ώρες», Διογένης, Αθήνα, (σ. 32), (ποιητική συλλογή)
1983: Ρόης Παπαγγέλου, «Μεσόγειος», Διογένης, (σ. 40), (ποιητική συλλογή)
1984: Ρόης Παπαγγέλου, «Γυρισμός», Διογένης, Αθήνα, (σ. 16), (ποιητική συλλογή)
1985: Ρόης Παπαγγέλου, «Ψύξεις», Διογένης, Αθήνα, (σ. 45), (ποιητική συλλογή)
< σημείωση: ο ίδιος ο ποιητής στο
προλογικό του σημείωμα, με χρονολογία Λονδίνο 3-6-1984, μας πληροφορεί ότι η
συγκεκριμένη ποιητική συλλογή του περιλαμβάνει 30 ποιήματα χωρισμένα σε 6
ενότητες:
/ - «Ψαύσεις»,
/ - «Υποβολές»,
/ - «Ξαφνιάσματα»,
/ - «Επεισόδια»,
/ - «Ιεροτελεστικά»,
/ - «Συγκλονισμοί».
Η κάθε ενότητα περιλαμβάνει 4 ποιήματα.
Η συγκεκριμένη ποιητική συλλογή είναι σε πολυτονικό σύστημα και
στιχουργικά ανήκει στον ελεύθερο στίχο.
/ - δες μεταξύ άλλων:
/ - το ποίημα «Ταφή» από την πρώτη ενότητα,
/ - το ποίημα «Αγάλματα» από την δεύτερη
ενότητα,
/ - το αφηγηματικό ποίημα «Παράφορα»
[(ή μήπως «Παραφορά»;)] από την τρίτη
ενότητα,
/ - το αφηγηματικό ποίημα «Δράμα» από την τρίτη ενότητα,
/ - το ποίημα «Υποκριτικά» από την
τέταρτη ενότητα,
/ - το ποίημα «Ψυχές» από την πέμπτη ενότητα,
/ - το ποίημα «¨Ωθηση.(Είναι ο νοτιάς
λένε)» από την έκτη ένότητα. >
1986: Ρόης Παπαγγέλου, «Βύσματα», Διογένης, Αθήνα, (σ.46), (ποιητική συλλογή)
1987: Ρόης Παπαγγέλου, «Νύξεις», Διογένης, Αθήνα, (σ. 56), (ποιητική συλλογή)
1989: Ρόης Παπαγγέλου, «Λοξοδρομία», Διογένης, Αθήνα, (σ. 16), (ποιητική συλλογή)
1990: Ρόης Παπαγγέλου, «Λουριά», Διογένης, Αθήνα, (σ. 45), (ποιητική συλλογή)
< σημείωση: η ποιητική συλλογή «Λουριά» του Ρόη Παπαγγέλου απαρτίζεται από έξι ενότητες (Λανθάνοντα, Οβολοί, Υποβαστάγματα, Ράκη, Ιβίσκοι, Αναχωρήσεις).
Στην κάθε ενότητα εμπεριέχονται
πέντε ποιήματα, συνολικώς δηλαδή τριάντα ποιήματα.
Ο ποιητής στον πρόλογό του επεξηγεί τον τίτλο: «Τα «Λουριά», δεσμοί και δεσμά που λύθηκαν, δετήρες… δεσίδια… που
ταυτόχρονα κρατούν μα κι απελευθερώνουν το εφήμερο»
Ένας απόηχος των «δεσμωτών» του Σπηλαίου, δεσμωτών της άγνοιας αλλά και της
επιθυμίας. >
1991: Ρόης Παπαγγέλου, «Ύφαλα.
(Ποιήματα)», Διογένης,
Αθήνα, (ποιητική συλλογή)
1992: Ρόης Παπαγγέλου, «Σκιές», Διογένης, Αθήνα, (σ. 32), (ποιητική συλλογή)
1993: Ρόης Παπαγγέλου, «Χτύποι», Διογένης, Αθήνα, (ποιητική συλλογή)
1998: Ρόης Παπαγγέλου, «Ζωντανά», Διογένης, Αθήνα, (σ. 46), (ποιητική συλλογή)
2001: Ρόης Παπαγγέλου, «Κλεψύδρα», Διογένης,
Αθήνα, (ποιητική συλλογή)
2004: Ρόης Παπαγγέλου, «Διάφανα», Διογένης, Αθήνα, (ποιητική συλλογή)
2011: Ρόης Παπαγγέλου, «Πλους», Αλφειός, Αθήνα, (Ποιητική Σύνθεση)
[ Σχόλιον:
2013:
Τάκης Σκανάτοβιτς, «Μεσόγειος», Ιωλκός, Αθήνα, (σ.64), (ποιητική
συλλογή)
< υποσημείωση: με τον ίδιο
τίτλο «Μεσόγειος» είχε εκδώσει και ο Ρόης Παπαγγέλου στα 1983 δική του ποιητική
συλλογή.> ]
ΘΕΑΤΡΙΚΑ:
1980: Ρόης Παπαγγέλου, «Καθρέφτες», Διογένης, Αθήνα, (θεατρικό)
ΚΑΘΡΕΦΤΕΣ = 9 σκηνικά σκέτς.
Αφορούν στον ψυχικό κόσμο
και τις ανακλάσεις των συναισθηματικών συγκρούσεων.
Και με χρήση οπτικών εκφραστικών μέσων.
1981: Ρόης Παπαγγέλου, «Διττά», Διογένης, Αθήνα, (θεατρικό)
ΔΙΤΤΑ = 5 θεατρικά, διαπροσωπικών σχέσεων,
το τελευταίο (ένα ψυχολογικό δράμα) με πολλά πρόσωπα.
Διττά, γιατί έχουν
αμφίσημη υπόσταση τα δρώμενα.
1985: Ρόης Παπαγγέλου, «Ξένοι», Διογένης, Αθήνα, (σ. 66), (θεατρικό)
ΞΕΝΟΙ = Δράμα σε 3 πράξεις με 3 χαρακτήρες.
Οικεία πρόσωπα αλλά εντούτοις «ξένοι»,
παγιδευμένοι σε καταστάσεις πού οι ίδιοι προκάλεσαν.
ΛΕΞΙΚΑ:
1991: Ρόης Παπαγγέλου, «Η γλώσσα των
καραβιών», Αλκυονίδα, [αγγλο-ελληνικό
λεξικό, ελληνο-αγγλικό λεξικό με υπομνηματισμένα σχέδια]
2002: Ρόης Παπαγγέλου, «Το Κυπριακό
ιδίωμα», Ιωλκός, (κυπρο-ελληνο-αγγλικό και με λατινική ορολογία λεξικό)
ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ – ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ
ΞΕΝΩΝ ΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ:
1979: Ρόης Παπαγγέλου (απόδοση): Ύψη του
Μάτσου Πίτσου [Νερούδα], Διογένης,
Αθήνα.
1983: Ρόης Παπαγγέλου (απόδοση): Η
Απόγνωση της Επίγνωσης [Έλιοτ, Γέητς, Πάουντ, Λώουελ], Διογένης, Αθήνα.
1984: Ρόης Παπαγγέλου (απόδοση): «Το
θαλάσσιο Κοιμητήρι» (Πώλ Βαλερύ), Διογένης,
Αθήνα.
1986: Ρόης Παπαγγέλου (απόδοση):
Αντίποδες (Έλιοτ, Λάρκιν, Λήβι), Διογένης,
Αθήνα.
1987: Ρόης Παπαγγέλου (απόδοση):
ΜΟΝΟΛΟΓΟΙ (Έλιοτ, Λώουελ, Ουϊτμαν, Πάουντ, Φροστ), Διογένης, Αθήνα.
1988: Ρόης Παπαγγέλου (απόδοση):
Πανόραμα (από τα Κάντος) (Έζρα Πάουντ), Διογένης,
Αθήνα.
1993: Ρόης Παπαγγέλου (απόδοση): Ο Βασιληάς
του Χάρλεμ (Λόρκα), Διογένης,
Αθήνα.
2006: Ρόης Παπαγγέλου (απόδοση): Το
μυθυσμένο μπάρκο (Αρθούρος Ρεμπώ), Διογένης,
Αθήνα.
2008: Ρόης Παπαγγέλου (απόδοση): Λίγα
από τα Άνθη του Κακού (Μπωντλαίρ), Αλφειός,
Αθήνα.
2017: Ρόης Παπαγγέλου (απόδοση): Τέσσερα Κουαρτέτα και η Χέρσα Γη ((Έλιοτ), Αλφειός, Αθήνα.
[ προσωπικό σχόλιον: είναι απορίας άξιον
που ποιήματά του δεν μεταφράστηκαν στην αγγλική, τόσο αφού και ο ίδιος εσπούδασε
στο εξωτερικό και φυσικά είναι κάτοχος της γλώσσας, όσο και πως κάποιοι
νεοελληνιστές, ιδίως αμερικανοί, δεν τον εντόπισαν. ]
Τo 2011 η ποιητική σύνθεση "Ατλαντίδα"
του Ρόη Παπαγγέλου
εκδόθηκε σε ιταλική μετάφραση στην Ιταλία,
σε ειδική χειροποίητη συλλεκτική έκδοση
από τον οίκο CappaZeta Edizioni
σε μετάφραση του William H. Kleckner
και επιμέλεια του Andrea Zuccolo.
Παρουσίαση της ποίησης του Ρόη
Παπαγγέλου
[:ΑΤΡΑΚΤΟΙ, ΑΛΜΠΑΤΡΟΣ, ΦΑΣΕΙΣ]
έγινε με αποσπάσματα (ποιητικά χωρία) και σχολιασμό,
στο περιοδικό The Charioteer της Ν. Υόρκης
(αρ.21, 1979, σσ.116-118).
Η παρουσίαση έγινε από τον George Thaniel
[University College, Toronto]
ο οποίος γιά την σύνθεση ΑΛΜΠΑΤΡΟΣ σημείωνε:
« In “Albatros” the poems draw from the
exotic bird, which inspired for Baudelaire his famous poem
of the same name.
Here Papangelou goes beyond the
French poet, in associating the exotic bird, which flies for extended
periods
“over the
waveless and white, marble-like sea / which protects the depths / with the breath of life / and the orgy of the marine
world / in the bottom of silence”,
with other phenomena of nature and with the human
spirit, myths and superstitions, explorations and intuitive escapes into the
unknown.
The albatros becomes inevitably
the symbol of man himself, who keeps pushing the frontiers of knowledge but
cannot know where and when existence irself will end or at least what the
outcome of his forward movement is going to be.»
Στην Βρετανία το ποιητικό έργο του
Ρόη Παπαγγέλου εκτίμησε ο Ελληνιστής Καθηγητής Ποίησης στην Οξφόρδη Peter Levi [: Πήτερ Λήβι] ο
οποίος και προλόγισε με μία δισέλιδη Εισαγωγή το βιβλίο του ΜΟΝΟΛΟΓΟΙ.
Γράφει ο Peter Levi:
«Από πολλά χρόνια παρακολουθώ τα
γόνιμα γραφτά του Ρόη Παπαγγέλου αρχικά διότι ήταν τόσο ικανός, και πιο
μετά γιατί ήταν όχι μονάχα ένας παραγωγικός αλλά κι ένας καλός συγγραφέας,
πετυχαίνων όλο και περισσότερες ευστοχίες.
Πιο πρόσφατα
έχω πιστέψει πώς είναι ωφέλιμος στην Ελληνική respublica literarum και ίσως μεγάλης σημασίας.
Ένεκα της φύσης της
σύγχρονης Ελληνικής Διασποράς, οι περιφέρειες προσέφεραν ό,τι το
κέντρο δεν μπορούσε να δώσει τον Καβάφη στήν Αίγυπτο, τον Κάλβο στην
εξορία, τον Τσαλούμα στην Αυστραλία, και τον Σεφέρη πού δεν θα μπορούσε να
υπάρξει χωρίς τη Σμύρνη ή χωρίς τη Γαλλία.
Έτσι, θαρρώ πώς είναι φυσικό για τον
Παπαγγέλου να έχει ζήσει και εργαστεί στην Αγγλία κι ωστόσο νάχει να προσφέρει
στόν Ελληνικό βίο…. ».
Πιο κάτω ο Peter Levi συνεχίζει:
«Ο Ρόης Παπαγγέλου επαναιχμαλωτίζει
τά πρωτότυπα κείμενα με ένα καταπληκτικό τρόπο. Δεν υπάρχει κανένας μεταφραστής
από Ελληνικά σε Αγγλικά πού μεταφράζει το ίδιο καλά.
Πολλές
στροφές του Έλιοτ του, κι εννοώ μέχρι 4 και 5 αράδες κάθε φορά, ώστε κάποιος να
αισθάνεται τη συνέχεια και την αντιδιαστολή του ρυθμού, καθώς και το
αδιαμφισβήτητο των κατακλείδων του, είναι ωσάν κρυφή γραφή του ίδιου του Έλιοτ
στα Ελληνικά.....».
Όπως δηλώνει ο Ρόης
Παπαγγέλου:
« Το Έργο του δημιουργού είναι να δημιουργεί.
Όχι να
αναλώνεται στην προώθηση και προβολή τού έργου του. »
Ας θυμηθούμε μερικές απόψεις του όπως
έχουν καταγραφεί στο «Ποιητικό είδος»:
« Στόχος είναι η απέκδυση ενός
εσωτερικού σάλου με την ποιητική χρήση της γλώσσας »
Και
« Αν λοιπόν ένα ποίημα
είναι η ευτυχής
συγκυρία
ποιητή και μοιραίας
στιγμής ενόρασης,
τούτη η αυτογενής
στιγμή
εγκλείει τα πιο ποικίλα
τη γοητευτική πραγματικότητα
του ονείρου,
πράγματα αόρατα,
συρίγματα ανήκουστα,
μοναχικές κραυγές
κορμούς ή τοίχους που
ματώνουν,
νότες βουβές,
ψιθύρους μόλις πού
τους νοιώθεις,
επισφαλή αφουγκράσματα
πέρα από το πραγματικό. ».
Ακόμα ο Ρόης Παπαγγελου επισημαίνει:
«Το καλλιτεχνικό
έργο
δεν φαίνεται να
προσδιορίζεται
από τη συσχέτισή του
με κάποιον αποδέκτη
(θεατή, αναγνώστη)».