Georges Duhamel - Η αφαίρεση και τα όριά της - μετάφραση από τον Τέλλο Άγρα - ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

 

Georges Duhamel

Une oeuvre d’ art, prise en soi hors du monde et de la duree n’ est ni reelle, ni meme imagina­ble.

 

[ Ανέκδοτο σημείωμά του]:

 

   L’ abstraction, manice avec quelque adresse, est un instrument precieux. Creer le vide autour d ’un objet pour mieux rassembler la lumiere et l’ attention, c’ est une methode energique et feconde. Je la crois pourtant dangereuse quand il s agit de la vie et des images de la vie.

    Cette subordination de tout etre aux rapports qu’il affecte est si naturelle et si necessaire que Dieu lui-meme, considere a part de son oeuvre, semble depourvu de la signification. Dieu n’ a pas d’ histoire avant la Genese, et c’ est a se demandeu sil a la moindre existence.

   Une oeuvre d’ art, prise en soi hors du monde et de la duree n’ est ni reelle, ni meme imagina­ble. On ne peut etudier l’oeuvre d’art qu’ en fonction des vocietes qui Pengendrent et la jugent.

 

 

(H Μετάφρασή του):

   Η αφαίρεση, επιδέξια χρησιμοποιημένη, είναι ένα όργανο πολύτιμο. Το να δημιουργή κανείς κενόν γύρω από ένα αντικείμενον για να εντοπίση καλύτερα αποκλειστικώς σ’ αυτό το φώς και την προσοχή, είναι μιά μέθοδος αποτελεσματική και γόνιμη. Νομίζω όμως πως η μέθοδος αυτή είν’ επικίνδυνος προκειμένου για τη ζωή και για τις απεικονίσεις της ζωής.

    Αυτή η υπεξάρτηση καθενός όντος από τις σχέσεις που επιτηδεύεται είναι τόσο φυσική και τόσον αναγκαία, ώστε και ο ίδιος ο Θεός, αν υπολογισθή ανεξάρτητα από το έργον του, φαίνεται ότι δεν έχει πιά σημασία. Ο Θεός δεν έχει ιστορία πριν από την Γένεση και διερωτάται κανείς αν τότε έχη και την παραμικρήν ακόμη υπόσταση.

    Ένα έργο τέχνης, παρμένο μόνο του, έξω από το περιβάλλον και από τον καιρό, ούτε πραγματικόν είναι, ούτε νοητό. Δεν μπορεί κανείς να σπουδάση το καλλιτέχνημα, παρά με την συνεργασίαν των κοινωνιών που το δημιουργούν και το κρίνουν.

                             (μετάφραση:         ΤΕΛΛΟΣ ΑΓΡΑΣ )

 

 

/ - πηγή: περ. «Νέα Τέχνη», Αθήναι, Έτος Β’, τεύχος 3-6, Μάρτιος Ιούνιος 1925, (σ. 36-37).

 

[ Georges Duhamel (1884-1966). ]

[ Τέλλος Άγρας (1899-1944). ] 






    Λόγος Έμφρων

logosemfron.blogspot.com





ΛΟΓΟΣ ΕΜΦΡΩΝ - 4 ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ - ΑΝΟΙΚΤΗ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ

 

Λόγος Έμφρων 4 Ερωτήματα

 

Ανοικτή πρόσκληση:

Οι τέσσερις ερωτήσεις απευθύνονται προς παραγωγούς συμβολικών προϊόντων.

Αφορούν όλο το φάσμα της καλλιτεχνικής και πνευματικής παραγωγής

(λογοτέχνες, εικαστικούς, μουσικούς, σκηνοθέτες, φωτογράφους, ηθοποιούς, χορογράφους, κοινωνικούς στοχαστές, «πυλωρούς» [κριτικούς, διευθυντές περιοδικών, εκδότες]).  

Δεν περιορίζονται δηλαδή μόνο στο χώρο της λογοτεχνίας ή ευρύτερα της τέχνης. 

 

 

ΕΡΩΤΗΜΑ 1:

   Σε ποιο σημείο της δημιουργικής σας πορείας αισθανθήκατε αυτόκλητος φορέας ενός χρέους (άκρως ενδεικτικά: χρέους είτε απέναντι στην κοινότητα, για παράδειγμα γλωσσική κοινότητα, είτε απέναντι σε μια ομάδα, είτε απέναντι σε μια ιδεολογία, σε μια πίστη, σε κάποιες αξίες, είτε απέναντι σε μια αισθητική τεχνοτροπία, είτε απέναντι σε μια Σχολή, ένα ρεύμα, είτε απέναντι σε ένα «παράδειγμα» κατά Thomas Kuhn εν προκειμένω για τους κοινωνικούς διανοητές-επιστήμονες, είτε απέναντι στον ίδιο σας τον εαυτό, είτε ακόμη και σε ένα συγκεκριμένο  κοινό, κ.ο.κ.).

   Αυτή η ενσυνείδηση, εάν και εφόσον παρουσιάστηκε, μετατόπισε τα κριτήρια της δημιουργικότητάς σας και πως διοχετεύθηκε ως αποτύπωσή τους στα έργα σας.

 

[ Το συγκεκριμένο πρώτο ερώτημα αποτελεί απόηχο της αριστοτελικής «εντελέχειας».]


 

ΕΡΩΤΗΜΑ 2:

  Από ποιους δημιουργούς ή από ποιες μορφές και είδη τέχνης ή από ποιες αισθητικές προτιμήσεις (ρεύματα, σχολές, τεχνοτροπίες), [από κοινωνικούς στοχαστές για τους παραγωγούς κριτικού λόγου],  επηρεαστήκατε στο έργο σας.

  Στην εξέλιξη της δημιουργικής σας πορείας ποιες από αυτές τις αισθητικές προτάσεις εγκαταλείψατε ή ανακαλέσατε και σε ποιες νέες προσχωρήσατε βαθμιαία.

  Εάν από την εκκίνηση της δημιουργικής σας πορείας μέχρι σήμερα τουλάχιστον παρέμεινε η προσήλωσή σας ή η δέσμευσή σας σε συγκεκριμένες φόρμες μπορείτε να εξηγήσετε τους λόγους αυτής της επιλογής.

 

 

 ΕΡΩΤΗΜΑ 3:

  Απέναντι στη «θεωρία της ενιαίας γραφής» ή γενικεύοντάς το στην υπόθεση της «ενιαίας έκφρασης-δημιουργικότητας» πώς τοποθετείστε;

 [ Στην περίπτωση των εικαστικών δημιουργών αυτό φυσικά αφορά την παράλληλη δραστηριοποίηση σε διαφορετικούς τομείς των εικαστικών. ]

[ Όσον αφορά τις πολυσχιδείς προσωπικότητες, δηλαδή ταυτόχρονη, παράλληλη, συμπληρωματική, ενασχόληση και επίτευξη με πολλά και διαφορετικά πεδία τέχνης αφορά την δική τους αιτιολόγηση σε πολλαπλούς ρόλους (άκρως ενδεικτικά: πχ. μουσικός και ζωγράφος, ποιητής και ζωγράφος, λογοτέχνης και ηθοποιός, σκηνοθέτης και συγγραφέας, κοκ ]

 

 

ΕΡΩΤΗΜΑ 4:

  Εάν έχετε διερευνήσει διαφορετικά είδη του λόγου ή της Τέχνης ή διακριτά πεδία του κοινωνικού στοχασμού (για τους παραγωγούς κριτικού λόγου), ή διακριτούς ρόλους (άκρως ενδεικτικά: για παράδειγμα συγγραφέας και εκδότης, ηθοποιός και παραγωγός, κ.ο.κ.) το κάθε διαφορετικό είδος που υπηρετήσατε ποιες δυνατότητες νομίζετε ότι σας προσέφερε και ποιους ορίζοντες και οπτικές διάνοιξε που δεν μπορούσε να προσφέρει κάποιο άλλο είτε ως προς την έκφραση, είτε ως προς την επιλογή θεμάτων, είτε ως προς την δυναμική της αποτύπωσης, είτε ως προς την αμεσότητα, ακόμα και συμπληρωματικότητα, της επικοινωνίας και την επαφή με τους δέκτες.





Open invitation:
   The following four questions 
are addressed to producers of symbolic products.
   They concern the whole range 
of artistic and intellectual production 
(writers, 
fine artists, 
musicians, 
composers, 
directors, 
photographers, 
actors, 
choreographers, 
social thinkers, 
"gate-Keepers" 
[critics, 
magazine directors, 
editors, 
publishers, 
exhibition curators, 
curators of museum collections and art galleries, 
art directors of theatrical groups 
and proposers the selection of the plays to be played, etc.]).
In other words, 
they are not limited only 
to the field of literature or art in general.
 
 

 

  QUESTION 1:

   At what point in your creative career 

did you feel like an uninvited bearer of a debt? 

(e.g. that is, a debt to a community, for example language community, or debt to one in a group, 

or debt of affiliation to an ideology, 

or debt incurred in a faith, 

or in terms of some values, 

or an aesthetic style, 

either towards a School, or a current, 

- or towards a "paradigm" 

according to Thomas Kuhn 

in this case for the social thinkers-scientists-, 

either towards yourself, 

or even towards a specific audience, etc.).

  Did this awareness, 
if and when it was presented to you, 
shift the criteria of your creativity 
and how was it channeled as a reflection of them in your works?
 [This first question is an echo of Aristotelian "εντελέχειας".]
 
 
QUESTION 2: 
   From which creators 
or from which forms and types of art 
or from which aesthetic preferences (currents, schools, styles), 
[by which social thinkers 
in this case 
as far as the producers of critical discource and challenge 
are concerned], 
have you been influenced in your work.
   In the evolution of your creative course, 
which of these aesthetic proposals 
did you abandon or revoke 
and which new ones did you gradually join?
   If from the beginning of your creative journey until today at least 
your commitment to specific forms has remained, 
can you explain the reasons for this choice?
 
 
QUESTION 3: 
   What is your position on the "theory of unified writing" 
or generalizing it to the hypothesis of "unified expression-creativity"?
[In the case of fine arts, 
this of course concerns the parallel activity 
in different fields of fine arts, 
painting, sculpture, 
engraving, video-art, installations, etc.  ]
[In terms of multi-achieving personalities, 
ie simultaneous, parallel, complementary, engaging and achieving 
with many different fields of art, 
the above question concerns their own justification 
in multiple roles 
(highly indicative: 
eg musician and painter, 
poet and painter, 
writer and actor, 
director and writer, etc.)] 
 
 
QUESTION 4: 

   If you have explored 
different genres of discourse or art 
or distinct fields of social reflection 
(for critical speech producers), 
or distinct roles 
(highly indicative: for example 
writer and publisher, 
actor and producer, etc.), 
each different genre you served 
what opportunities do you think it offered you 
and what horizons and perspectives did it open up, 
which no one else could offer 
either in terms of expression, 
or in terms of the choice of subjects, 
or in terms of the dynamics of the capture, 
or in terms of the immediacy, even complementarity, 
of the communication and the contact with the receivers? 





            Λόγος Έμφρων

logosemfron.blogspot.com





Θεόδωρος Κυπραίος - "Ο Δήμιος" - διήγημα - 1909 - ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

 

Θεόδωρος Κυπραίος

« Ο Δήμιος »

διήγημα 1909                              

 

 

 

 

« Ο Δήμιος »

 

 

   Την φοράν αυτήν ο Δήμιος κατήλθε του ικριώματος πλέον σκυθρωπός. Την ημέραν εκείνην δεν έκοπτε η μάχαιρα της λαιμητόμου του. Εκοπίασε, ηγανάκτησε δια να φέρη εις πέρας το έργον του. Έσυρε, έσυρε επανειλημμένως την λωρίδα, και δεν κατήρχετο!...

 

    Με την λιπόθυμον ζωήν, τα παράτονα νεύρα, τους δειλούς παλμούς, ματαίως ανέμενε ο άθλιος εκείνος κατάδικος, ματαίως ησθάνετο μέχρι του τραχήλου του τον βαρύν εκείνον πέλεκυν, χωρίς να του αποκόπτη το νήμα της ζωής του και τον απαλλάξη από την καταδίκην. Αι στιγμαί, φρικταί παρήρχοντο και η απομένουσα ζωή επνίγετο εις την θανάσιμον ανυπομονησία του, εις την άβυσσον της τελευταίας απελπισίας του.

    Οι κρυφοί και μαύροι στοχασμοί απενεκρώνοντο εις το σκότος της απελπιστικής προσ­δοκίας του. Οι δε βίαιοι παλμοί μετά ταχύτητος διεβίβαζον εις την καρδίαν το αίμα!

    Επνίγετο ο δείλαιος, ελιποθύμει, απέθνησκε πολλές φορές, χωρίς να φθάνη το τέλος!

 

    Την ημέραν λοιπόν εκείνην ο δήμιος συνοδευόμενος υπό φρουρών μεταξύ των οποίων ήμην και εγώ εκπληρών της πατρίδος καθήκον, επέστρεφε εις την ειρκτήν του πολύ σκυθρωπός!

    Εις τον άθλιον αυτόν, αφήκε άσβεστον εντύπωσιν η επιμονή του εργαλείου του, ποτέ του — ως έλεγε — δεν ενθυμείτο επί είκοσι τώρα έτη να δυσκολευθή εις το έργον του.

    Και όπως όλοι οι επαγγελματίαι εις δυσχερείς περιστάσεις, ένα οιωνόν προβλέπουν και ένα εμπόδιον, μεμψιμοιρούντες, ούτω και ο Δήμιος την ημέραν εκείνην υπέρποτε σκεπτικός πορευόμενος, προέβλεπε ως κάποιον οιωνόν κακόν το περιστατικόν εκείνο.

    Και ο κακός εκείνος οιωνός τώ έδιδε σκέψεις πενθίμους, απελπιστικάς. απογοητευμένος εκ του έργου του, της πορείας του, τα έβλεπεν όλα μαύρα και αιμοσταγή.

    Δίψα φόνου οργώσα εντός της ψυχής τον έκαμνε έξαλλον, αλλά και δίψα μετανοίας και εξιλασμού τον κατεσίγαζεν! Πόθος σκληρός εξοντώσεως του ομοίου του, αλλά και πόθος φρικτός της απελευθερώσεως από της αισχράς εκείνης καταδίκης του!

    Η αντίστασις εκείνη της μηχανής του, ήτο αυτή η αντίστασις της συνειδήσεώς του, του απομένοντος ιερού εν όλη τή ηθική αποσυνθέσει. Ήτο η προσταγή αυτής της ψυχής επί της φονικής χειρός του τέρατος εκείνου! Ως να τώ έλεγε:

    « Στάσου, πλέον άθλιε!»

    « Κράτησε τα ανόσια χέρια σου, και αντιστάσου και εις αυτόν τον Νόμον!

    «Αντιστάσου εις εκείνους που ζητούν να αποπλύνουν το έγκλημα δια του εγκλήματος, τον φόνον δια του φόνου!»

   « Στάσου! πεπωρωμένη ψυχή και αναμέτρησε το σπιθαμιαίον σώμα σου προς το σώμα του σπαράσσοντος υπό την μάχαιράν σου!»

  « Στάσου! πλέον και στρέψε την αιμοσταγή αυτήν λεπίδα εις τας σάρκας σου και κόψε δια μιάς το νήμα της αθλίας ζωής σου.»

  « Ο Ηθικός νόμος προστάζει και συντρίβει τον Κοινωνικόν! Η φυσική της Ζωής ακεραιότης αντιτάσσεται, βογγά, και πλήττει εκείνους που θέλουν να την παραβιάσουν.»

  « Κράτησε το αιμοσταγές μαχαίρι σου, θα σε πνίξη η διαμαρτυρία και η φρίκη της ζωής».

 

    Τέσσαρες τοίχοι, δύο και πλέον μέτρων, μελανοί εκ της υγρασίας, γρανιτώδεις και πεπαλαιωμένοι, με δύο παράθυρα σιδηρόφρακτα απετέλουν την ειρκτήν του!

    Τριγύρω ταύτης θάλασσα εκτενής περιβρέχουσα ένα επίπεδον βράχον, μίαν νησίδα εφ’ ής ήτο εκτισμένη η κατοικία εκείνη των κατ’ εποχάς δημίων.

    Η θέα της μοναχικής εκείνης ειρκτής ήτο ασφυκτική, η απομεμακρυσμένη εκείνη φονική τρώγλη ουδέν είχε θέλγητρον, αχαρακτήριστοι σκιαί απομεμακρυσμένων χερσοννήσων εξ ανατολών και μερικοί απότομοι βράχοι προς την πόλιν εις μιλίου απόστασιν, ήσαν το πλαίσιον της νησίδος.

    Εκεί η αθλία του δημίου ύπαρξις εφρουρείτο μετά της μαχαίρας και του ικριώματος με το οποίον ο Νόμος εσπάρασσε τας σάρκας του εγκληματίου.

 

    Ήτο πρωΐα και ο ήλιος ζωογόνος, έρριπτε τας ακτίνας του και εις την ειρκτήν εκείνην. Το κύμα επίσης χαρωπόν εθραύετο εις τους βράχους και επότιζε τα θεμέλια του κτιρίου! Ένας ρόχθος μόνον καταχθόνιος ηκούετο εις τα έγκατα της περιβρεχούσης θαλάσσης και αφύπνιζε τον Δήμιον.

    Δεν είχεν ακόμη συνέλθη από την τελευταίαν εκείνην εντύπωσιν και περιπατών βραδέως εις το κάθυγρον δάπεδον του θαλάμου εκείνου, εσυλλογίζετο την προ ολίγων ωρών θανατικήν εκτέλεσιν, κατά την οποίαν η μάχαιρα δεν έκοπτε και εφάνη δειλός εις τα βλέμματα τόσου αγωνιώντος κόσμου, και όσω εσκέπτετο τόσω και απηλπίζετο, τόσω εφαίνετο αποστρεφόμενος την ζωήν του.

    Εκ των κιγκλίδων η μορφή του εφαίνετο τρομακτική, απορροφημένη λυπόψυχος ως ο θάνοτος! Επ’ αυτής ως εις βιβλίον εζωγραφείτο ολόκληρος η εγκληματική ζωή του, καθαρά κα­θαρά διεκρίνετο όλον εκείνο το ηθικόν ναυά­γιον από το οποίον εγκατελείφθη υπό το ικρίωμα είς άθλιος φονεύς!

    Και αι ακανόνιστοι εκείναι ρυτίδες του μετώπου διεσταυρούντο απαίσιοι αποτελούσαι εν ριπίδιον μαύρων αναμνήσεων, ριπίδιον το οποίον ανοιγόμενον θα εφανέρωνε όλα τα ανθρώπινα αίσχη εζωγραφημένα, όλην την κακίαν ενεδρεύουσαν, το μίσος όλον αυτής παλαίον, προς την αρετήν, προς την αθωότητα.

    Πλήν την στιγμήν εκείνην ακούω ένα ψίθυρον εσωτερικώς, ήμην φρουρός του Δημίου, καταβιβάζω το όπλον εκ του ώμου μου, πλησιάζω αφανής προς το παράθυρον και ακούω: εμονολόγει ο Δήμιος.

    « Αυτό ήτο το τρομερώτερο, το πλέον άσχημο σημάδι δια την άτιμη ζωή μου!... Πόσες φορές το αναθεματισμένο να το σκοτώσω, κ’ εκείνο ν’  αρνηθή την υπηρεσία του, ν’ αντισταθή στη θέλησί μου, λές, ήτο πεισματωμένο! Λες, πως διψούσε εδίκησι, θαρρείς πως εσεβάσθη το θύμα μου, σαν αυτεξούσιο δεν υπήκουε, επέμενε, αντιστέκετο, ίσως καμιά ημέρα για να εφαρμόση σε μένα την ισχύν του ! ... Το  σατανικό εκείνο λουρί σαν να με τραβούσε, σαν να με έσπρωχνε, και ένα δυο φορές, Σατανά ! . . . μου ήλθε να σύρω τον κατάδικο και να πέσω εγώ από κάτω!

  Αθλία ζωή! Φρικτή και απελπισμένη που με σύρεις έτσι αιματοβαμμένο και άθλιο εις το μεγάλο βάραθρο της κοινωνίας.

  Αθλία ζωή που μου μάρανες και το τελευταίο της καρδιάς μου λουλούδι, που μου ξέσχισες μέσα βαθειά στη ψυχή μου τα τιμαλφέστερα απ’ τη νεότητά μου κειμήλια.

  Ζωή πεπωρωμένη σκοτεινιασμένη και άχαρη που με σύρεις έτσι δέσμιο από την Κοινωνία, μακρυά από κάθε εσωτερική φωνή, εις τα πλέον έρημα και φρικτά άντρα του εγκλήματος, εις τα πλέον μυστικά και βαθειά σπήλαια του φόνου, που αντίλαλοι γοεροί μητέρων και παιδιών κυριεύουν τα πέριξ και νεόνυμφοι και μελλόνυμφοι κόραι θρηνούν σπαρακτικά τη θλιβερή τύχη των.

  Ποιά ψυχή ελεήμονα και φιλάνθρωπον να προσκαλέσω εδώ σ’ αυτή την άνομη και μολυσμένη γωνία και μπροστά της να γονατίσω και εκεί πικρά και φρικτά να δακρύσω!..

  Ποιά θυσία του εαυτού μου είνε αρκετή με αίμα, δάκρυ και φωτιά να κάμω για να ξεπλύνω! ..........

              ώ ! ποτέ!.........

  Όλο το αίμα μου δεν φθάνει και η ζωή μου όλη. Δεν πρέπει πειά να ζω!.»

 

    Είχα αναλάβει το όπλον μου και με ανήσυ­χον κάπως σκέψιν επανελάμβανον εις τον νουν μου τον σπαρακτικόν εκείνο μονόλογον του Δημίου ότε ακούω δεύτερον εντός της ειρκτής θόρυβον, ως μίαν προσπάθειαν δια να ανέβη τις εσωτερικώς τον τοίχον, ως ένα τιναγμόν ζώου!...

    Με προφανή ανησυχίαν και ένα τρόμον συγχρόνως πλησιάζω αμέσως εις το παράθυρον και θέτω ένα λίθον δια να φθάσω να είδω εντός!

    Ένας ρόγχος απαίσιος και μία κεφαλή αιωρουμένη δι’ ενός λωρίου από τας κιγκλίδας με αποσπά! παρατηρώ με όλην την δύναμίν μου. Ήτο ο Δήμιος απηγχονισμένος!

 

              Αλεξάνδρεια                      Θ. ΚΥΠΡΑΙΟΣ

 

 

 





< Το διήγημα του Θ. Κυπραίου «Ο Δήμιος» δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Νέα Ζωή», Αλεξάνδρεια, Έτος Ε’, τεύχος 51-52, Δεκέμβριος 1908-Ιανουάριος 1909, (σ. 115-116).









            Λόγος Έμφρων

logosemfron.blogspot.com