Πλάτων Ροδοκανάκης
«
Το
Βυζαντινόν θέατρον »
(
από τα «Βυζαντινά Δίπτυχα» )
( Κατά
Δεκέμβριον του 1918 απέθανεν ο Πλάτων Ροδοκανάκης, ο γνωστός λόγιος, θεατρικός
συγγραφεύς κ.λ. Ο Πλάτων Ροδοκανάκης είχεν εγκύψει εις εμβριθείς μελέτας της Βυζαντινής
ιστορίας, κατέλιπε δε διάφορα σημειώματα ιστορικά, μονογραφίας και άρθρα πολλά,
τα οποία εδημοσίευσαν αι εφημερίδες. Μεταξύ άλλων είχε γράψει και το ιστορικόν
δράμα ο «Άγιος Δημήτριος», το οποίον τον ανέδειξεν έτι πλέον. Το κατωτέρω
σημείωμά του περί Βυζαντινού Θεάτρου, παρμένο από τα Βυζαντινά Δίπτυχά του,
είναι ένα μνημόσυνο της «Εικονογραφημένης» ).
Υπήρχε σκηνή εις το Βυζάντιον. Ή μάλλον
υψούντο δύο είδους σκηναί, αφού και τότε το θέατρον εδιχάζετο εις δύο, εις την
σοβαράν φιλολογίαν και εις τας επιθεωρήσεις.
Εις την τάξιν των επιθεωρήσεων θα ήτο
δυνατόν να κατατάξη κανείς όλα εκείνα τα παλκοσένικα, τα οποία είχον στηθή εις
διάφορα πανδοχεία των λιμένων της Κωνσταντινουπόλεως, του Βουκολέοντος, των
Ελευθερών ή της Σκάλας της Χαλκηδόνος.
Εκεί ανήρχοντο διάφοροι Θεοδώραι με κοντά
φουστανάκια, δια να επιδείξουν κνήμας, να τραγουδήσουν διάφορα σόκιν
τραγουδάκια, ν’ απομιμηθούν διασύρουσαι υψηλά πρόσωπα της αριστοκρατίας και
έπειτα να κατεβούν δια να τρέξουν να καθίσουν εις τα γόνατα του εκλεκτού των.
Εις μεγάλας πανηγύρεις, γάμους βασιλέων,
υποδοχάς ξένων πρέσβεων, όταν η πρωτεύουσα έπλεεν εις τα λάβαρα και τις ανθοστόλιστες
γιρλάντες, τα θεατράκια αυτά έβγαιναν σαν τα σαλιγκάρια εις περιοδείαν ανά τας
συνοικίας και εκεί οι αστέρες των υπογείων παραδείσων της Θεοφυλάκτου, κάποια
Αναστασώ ή κάποια Κομιτώ, θα έκαμναν τας θεοσεβείς αστάς να αμπαρώνουν τα παράθυρά
των, δια να μη φθάση μέχρις αυτών το βακχικό τραγούδι της διαβοήτου «μαχλάδος».
Η σοβαρά θεατρική φιλολογία της Βυζαντινής
εποχής ανευρίσκεται ιστορικώς το πρώτον κατά τον δέκατον αιώνα, ότε ο φράγκος
επίσκοπος Κρεμώνης Λουιτπράνδος επεσκέφθη την Κωνσταντινούπολιν ως πρέσβυς του
βασιλέως Όθωνος. Ο περίεργος αυτός καλόγηρος,
διηγείται μεταξύ άλλων εις τα απομνημονεύματά του, ότι παρέστη εν Βυζαντίω εις
την διδασκαλίαν έργου τιτλοφορουμένου «Η Ανάληψις του
Προφήτου Ηλία».
Παρομοίαν πληροφορίαν έχομεν και περί τας
παραμονάς της καταλύσεως της Ελληνικής Αυτοκρατορίας, ότε ο Μπερτρανδόν ντέ λα
Μπροκιέρ παρέστη εις την διδασκαλίαν άλλου έργου, τιτλοφορουμένου «Οι Τρεις Παίδες εν τη Καμίνω».
Μεταξύ των ελαχίστων χειρογράφων τα οποία μας
διέσωσαν τας δραματικάς εμπνεύσεις αγνώστων ποιητών «Η
Θυσία του Αβραάμ» είναι χωρίς άλλο από τας περισσότερον δυναμένας να
μας πληροφορήσουν τί ακριβώς ήτο ένα «Μυστήριον».
Υπάρχει εις αυτό το θρησκευτικόν δράμα, εις
το πρώτον ήμισυ ιδίως, ζηλευτή κίνησις και η σύγκρουσις των αισθημάτων
επέρχεται με τόσην φυσικότητα, ώστε αληθινά συγκινεί.
/ - πηγή:
περ. «Η Εικονογραφημένη»
( διευθυνταί Δήμος Βρατσάνος, Κ. Λαδόπουλος )
Αθήναι,
Έτος ΙΕ’,
αριθ. 169-171,
Νοέμβριος-Δεκέμβριος-Ιανουάριος
1919, σ. 13.
( το πρωτότυπο σε πολυτονικό )
( στην παρούσα ανάρτηση έχουν αφαιρεθεί κάποια τμήματα της δημοσίευσης σε σχέση με το πρωτότυπο του κειμένου της "Εικονογραφημένης")
Λόγος Έμφρων