Σιμωνίδης Βλαβιανός
«
Η μουσική
και η επί του
ανθρώπου
επίδρασις αυτής »
άρθρο,
1909
δημοσίευση
περ. « Καλλιτεχνική
Επιθεώρησις »
«
Η ΜΟΥΣΙΚΗ
ΚΑΙ
Η ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
ΕΠΙΔΡΑΣΙΣ
ΑΥΤΗΣ »
Ου μόνον ο άνθρωπος, το
τελειότερον της μητρός Φύσεως πλάσμα, αλλά και αυτά έτι τα ζώα αισθάνονται,
παθαίνονται εις το άκουσμα της μουσικής, του ρυθμού και της μελωδίας.
Ο Lombroso εδημοσίευσεν εν τω εγκρίτω
περιοδικώ «Rivista
Musicale»
περί της επιδράσεως της μουσικής επί των αγρίων θηρίων, ειδικήν δε μελέτην επί
του θέματος έφερεν εις φως περιεργοτάτην ο αμερικανός Frans Colliny-Baker. αλλ’ έτι περιεργοτέρα και σχεδόν
απίστευτος εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον τυγχάνει η ανακάλυψις ετέρου αμερικανού,
του καθηγητού Hans
Teitgen,
όστις παρετήρησεν ότι τα φυτά εισί λίαν ευαίσθητα εις την μουσικήν,
εξαιρουμένης της νεωτέρας μουσικής, ήτις ουδαμώς επηρεάζει αυτά. Η μουσική του Wagner επί παραδείγματι ουδέν έχει
θέλγητρον δι’ αυτά. Ο Teitgen
παρετήρησεν ότι η
ανάπτυξις των ανθέων επεταχύνετο δια της μουσικής, απλή δε τις συμφωνία επέφερε
την ανέωξιν τριανταφύλλου.
Η μουσική έχει διττήν επίδρασιν επί του ανθρώπου, αισθητικήν και
κινητικήν, τα δε αποτελέσματα αυτής εισίν ανάλογα τη καταστάσει τη τε σωματική
και τη ψυχική εκάστου εξ ημών. η κατάστασις δε αύτη κυρίως ήρτηται
εκ της νευρικής ή μή ιδιοσυγκρασίας του ατόμου, της προσοχής, του ανεπτυγμένου
ή μή της φαντασίας και της μουσικής εκπαιδεύσεως, ήτις τα μέγιστα συμβάλλεται
χωρίς καν να είνε ο κύριος μοχλός της εφ’ ημών επιδράσεως της μουσικής.
Ο ήχος, ο μουσικός ήχος, ο μελωδικός, αρμονικός, ρυθμικός, δια της ακοής
πλήττει τα ψυχοκινητικά και ψυχο-αισθητικά κέντρα του εγκεφάλου, δηλονότι
πρώτον γίνονται αντιληπτοί οι ήχοι εις το κέντρον της ακοής, όπερ εδράζει εις
την κροταφικήν μοίραν του προσθίου εγκεφάλου, είτα δε και δή δια των συνδετικών
ινών συμμετέχουσι τα κινητικά κέντρα, άτινα κείνται εις την μετωποβρεγματικήν
χώραν κατά μήκος του αύλακος του Rolando και εις ήν εδράζει το κέντρον των
κινήσεων όλου του σώματος. η συνδόνησις δε των ψυχικών κυττάρων,
άτινα κείνται εις τους μετωπικούς λοβούς, αποφέρει τα ηδέα συναισθήματα, όσα
από της μουσικής απορρέουσι και καθηδύνουσι την ψυχήν ημών την υγιά η
πάσχουσαν.
Η επίδρασις της μουσικής κατά τοιούτον τρόπον αφικνουμένη εις τον
εγκέφαλον, επιφέρει διττά αποτελέσματα, δυναμογόνα ή επισχετικά.
Αναλόγως του μέλους και της συγκινητικής αντιδράσεως του ακούοντος
επέρχονται τονωτικά αποτελέσματα και εξεγερτικά ή αδυναμικά και κατευναστικά.
Το θούριον άσμα είνε δυναμογόνον, εν ώ η επικηδεία ανάκρουσις είνε
επισχετική. Υπάρχουσι δε και τινες έτεροι συνδυασμοί περιεργότατοι, ως ο
συνδυασμός του χρωματικού κέντρου της οράσεως μετά του ακουστικού των ήχων.
ούτω τινές και δή μουσικοί εις έκαστον ήχον μουσικόν, ού ακροώνται, έχουσι και
μίαν οπτικήν ή χρωματικήν αντίληψιν περιεργοτάτην και ακατανόητον, ήν άλλοι μεν
αποδίδουσι εις τελειοποίησιν, άλλοι δε εις ατέλειαν των ψυχικών κέντρων.
Παραδείγματα τινά της επί του ανθρώπου ψυχο-φυσιολογικής επιδράσεως
θέλουσι σαφηνίσει τας ως άνω εκτεθείσας αρχάς. Παραλαμβάνομεν τα πλείστα εκ του
μνημονευθέντος έργου του Bergmanns,
ιδιαίτατα εγκύψαντος και τας παραπλησίας μελέτας και συναγαγόντος παν ό,τι προς
τον σκοπόν τούτον απέβλεπε.
Υπάρχει εν Ελβετία, ως και εν Ελλάδι, ο ποιμενικός αυλός, υπάρχουσι δε
και τα ποιμενικά άσματα γνωστά υπό το όνομα Barg des vaches, άτινα παίζονται επί του αυλού και
την οδηγίαν των ποιμνίων ανά τα όρη. Λοιπόν δια θανατικής ποινής ετιμωρείτο,
όστις εξετέλει ενώπιον Ελβετών στρατιωτών δουλευόντων εν τη ξένη τα τοιαύτα
άσματα, διότι οι στρατιώται ευθύς ανελύοντο εις δάκρυα, ελιποτάκτουν, και τινές
έθνησκον εκ λύπης και νοσταλγίας, η μουσική εξήγειρεν εν αυτοίς τοιούτο
συναίσθημα βαθύ επισχετικόν, ώστε παρέλυεν εν αυτοίς πάσαν δράσιν και σκέψιν, ο
δε πόθος της πατρίδος επέφερεν όλην την επίδρασιν και διηύθυνε τας σκέψεις και
πράξεις των.
Εν έτει 1760 εις την μάχην του Quebec οι Σκώτοι εσταμάτησαν εν τω πανικώ
και τη φυγή δια των ήχων ασκού (γάϊδας κοινώς, cornemuse), όστις ην το εθνικόν αυτών
όργανον.
Ο Πλούταρχος γράφει περί νέου τινός, όστις δια Φρυγίαυ μέλους είχεν
εξέγερσιν μεγίστην, δια Δωρίου μέλους δε κατεύνασιν.
Είνε ιστορικώς βέβαιον, ότι ο βασιλεύς της Ισπανίας Φίλιππος ο πέμπτος
ιάθη τη ισχυρά επιδράσει του άσματος του Farinelli.
«Τα χρονικά της Ακαδημίας των Επιστημών» των Παρισίων αναφέρουσι την
θεραπείαν μουσικού τινός εκ σφοδροτάτου πυρετού δια μουσικής συναυλίας,
εκτελεσθείσης εν αυτώ τούτω τω θαλάμω του ασθενούς.
Οι Ινδοί χρώνται τω τυμπάνω όπως πραϋνωσι τας οδύνας των νοσούντων και
ανακαλώσι τους θνήσκοντας εις την ζωήν.
Εν έτει 1900 εις Dublin,
Φιλανθρωπική Ένωσις συνέστη, σκοπούσα την θεραπείαν των νευρικάς νόσους
πασχόντων δια της μουσικής.
Ο ιατρός Antonio
de
Gordon
αναφέρει περιπτώσεις
θεραπευθείσας δια της μουσικής. Έκαστον νευρικόν ή φρενικόν νόσημα έχει ειδικήν
ένδειξιν μουσικής και παρίσταται ανάγκη ειδικού οργάνου. η άρπα
είναι κατευναστική, το τετράχορδον δια τους υποχονδριακούς, ο οξυβόας
τονοτικός, η σάλπιγξ δια την μανίαν καταδιώξεως, το κλειδοκύμβαλον δια την
υστερίαν, το τύμπανον δια την νευροπάθειαν κλπ., κλπ.
Πάντα ταύτα δέονται ελέγχου και επαληθεύσεως, . . . ίνα προσπορισθή η νέα
αύτη επιστήμη της Μουσικοθεραπείας, κύρος επιστημονικόν το προσήκον και
επεκταθή η χρήσις αυτής παγκοίνως.
Επί προσώπων ουχ ήττον υπνωτισμένων, πολλά εγένοντο πειράματα δια της Μουσικής
και ο συνθέτης Jarog
επί του υποκειμένου
Νίκα εξετέλεσεν ωραίαν σειράν πειραμάτων δια κλειδοκυμβάλου και δια του άσματος
της δεσποινίδος Jane
Hatto
του Ωδείου των
Παρισίων.
Ο γνωστός υπνωτιστής Colonel
de
Rochas
ωσαύτως εξετέλεσε πειράματα
επί μεσάζοντος πνευματιστικού εν τω εργαστηρίω του ζωγράφου Musta, σπουδάζων τας σχέσεις της Μουσικής
και των διαφόρων στάσεων.
Ο Ferrari
εν τη «Rivista Musicale» εδημοσίευσε σπανιωτάτην
περίπτωσιν μουσικής υποβολής, ο δε καθηγητής Fabrigi (εξετέλεσε) πειράματα επί της επιδράσεως
της μουσικής επί της κυκλοφορίας του αίματος εν τω εγκεφάλω του ανθρώπου.
Ημείς αυτοί εξετελέσαμεν σειράν πειραμάτων μετά του σοφού πρυτάνεως του
Πανεπιστημίου του Dijon
και καθηγητού της εν
Παρισίοις περιδόξου Sorbonne κ.
Lionel
Dauriac.
Ημείς εισαγαγόντες την «Μουσικοθεραπείαν», ως εν των θεραπευτικών μέσων
των Νευρώσεων και ψυχώσεων, εις το ημέτερον Νοσοκομείον Νευρικών νοσημάτων (Maison de Sante) εν Πατησίοις (:Πατήσια), θέλομεν
συστηματικώς μελετήσει τα σχετικά πάντα προς την επίδρασιν της μουσικής, τόσον
εφ’ υγιών, όσον και επί των πασχόντων.
Αθήναι, 30 Νοεμβρίου 1909
Σ.Γ. Βλαβιανός
[ το
άρθρο
του Σιμωνίδη Γ. Βλαβιανού
«Η μουσική και η επί του ανθρώπου επίδρασις αυτής»
δημοσιεύθηκε
στο περ.
« Καλλιτεχνική Επιθεώρησις »
Αθήναι,
Έτος
Α’, τόμος Α’,
τεύχος
2ον, Δεκέμβριος 1909, σ. 27-30 ]
( το πρωτότυπο σε πολυτονικό )
[ Εδώ
έχουν αφαιρεθεί τμήματα του άρθρου – οι θέσεις και οι ουσιώδεις πληροφορίες
παρουσιάζονται πλήρεις. ]
{ Σιμωνίδης Βλαβιανός
(1873-1946)
Έλληνας ιατρός και καθηγητής Πανεπιστημίου.
Από τους πρώτους Έλληνες ψυχιάτρους.
Το 1904 ίδρυσε την πρώτη ιδιωτική νευρολογική
κλινική στην Αθήνα, υπό την επωνυμία «Maison de Sante» στα Πατήσια.
( τα βιογραφικά σχόλια από λήμμα στην
Βικιπαίδεια ) }
Λόγος Έμφρων