Πλάτων Ροδοκανάκης - Το Βυζαντινόν θέατρον - ("Βυζαντινά Δίπτυχα") - μεταθανάτια δημοσίευση (1919) περ. "Η Εικονογραφημένη"

 

Πλάτων Ροδοκανάκης

« Το Βυζαντινόν θέατρον »

( από τα «Βυζαντινά Δίπτυχα» )

 

 

 

 

( Κατά Δεκέμβριον του 1918 απέθανεν ο Πλάτων Ροδοκανάκης, ο γνωστός λόγιος, θεατρικός συγγραφεύς κ.λ. Ο Πλάτων Ροδοκανάκης είχεν εγκύψει εις εμβριθείς μελέτας της Βυζαντινής ιστορίας, κατέλιπε δε διάφορα σημειώματα ιστορικά, μονογραφίας και άρθρα πολλά, τα οποία εδημοσίευσαν αι εφημερίδες. Μεταξύ άλλων είχε γράψει και το ιστορικόν δράμα ο «Άγιος Δημήτριος», το οποίον τον ανέδειξεν έτι πλέον. Το κατωτέρω σημείωμά του περί Βυζαντινού Θεάτρου, παρμένο από τα Βυζαντινά Δίπτυχά του, είναι ένα μνημόσυνο της «Εικονογραφημένης» ).  

 

 

 

 

   Υπήρχε σκηνή εις το Βυζάντιον. Ή μάλλον υψούντο δύο είδους σκηναί, αφού και τότε το θέατρον εδιχάζετο εις δύο, εις την σοβαράν φιλολογίαν και εις τας επιθεωρήσεις.

   Εις την τάξιν των επιθεωρήσεων θα ήτο δυνατόν να κατατάξη κανείς όλα εκείνα τα παλκοσένικα, τα οποία είχον στηθή εις διάφορα πανδοχεία των λιμένων της Κωνσταντινουπόλεως, του Βουκολέοντος, των Ελευθερών ή της Σκάλας της Χαλκηδόνος.  

  Εκεί ανήρχοντο διάφοροι Θεοδώραι με κοντά φουστανάκια, δια να επιδείξουν κνήμας, να τραγουδήσουν διάφορα σόκιν τραγουδάκια, ν’ απομιμηθούν διασύρουσαι υψηλά πρόσωπα της αριστοκρατίας και έπειτα να κατεβούν δια να τρέξουν να καθίσουν εις τα γόνατα του εκλεκτού των.

  Εις μεγάλας πανηγύρεις, γάμους βασιλέων, υποδοχάς ξένων πρέσβεων, όταν η πρωτεύουσα έπλεεν εις τα λάβαρα και τις ανθοστόλιστες γιρλάντες, τα θεατράκια αυτά έβγαιναν σαν τα σαλιγκάρια εις περιοδείαν ανά τας συνοικίας και εκεί οι αστέρες των υπογείων παραδείσων της Θεοφυλάκτου, κάποια Αναστασώ ή κάποια Κομιτώ, θα έκαμναν τας θεοσεβείς αστάς να αμπαρώνουν τα παράθυρά των, δια να μη φθάση μέχρις αυτών το βακχικό τραγούδι της διαβοήτου «μαχλάδος».

 

    Η σοβαρά θεατρική φιλολογία της Βυζαντινής εποχής ανευρίσκεται ιστορικώς το πρώτον κατά τον δέκατον αιώνα, ότε ο φράγκος επίσκοπος Κρεμώνης Λουιτπράνδος επεσκέφθη την Κωνσταντινούπολιν ως πρέσβυς του βασιλέως Όθωνος.  Ο περίεργος αυτός καλόγηρος, διηγείται μεταξύ άλλων εις τα απομνημονεύματά του, ότι παρέστη εν Βυζαντίω εις την διδασκαλίαν έργου τιτλοφορουμένου «Η Ανάληψις του Προφήτου Ηλία».    

   Παρομοίαν πληροφορίαν έχομεν και περί τας παραμονάς της καταλύσεως της Ελληνικής Αυτοκρατορίας, ότε ο Μπερτρανδόν ντέ λα Μπροκιέρ παρέστη εις την διδασκαλίαν άλλου έργου, τιτλοφορουμένου «Οι Τρεις Παίδες εν τη Καμίνω».

 

 

   Μεταξύ των ελαχίστων χειρογράφων τα οποία μας διέσωσαν τας δραματικάς εμπνεύσεις αγνώστων ποιητών «Η Θυσία του Αβραάμ» είναι χωρίς άλλο από τας περισσότερον δυναμένας να μας πληροφορήσουν τί ακριβώς ήτο ένα «Μυστήριον».

   Υπάρχει εις αυτό το θρησκευτικόν δράμα, εις το πρώτον ήμισυ ιδίως, ζηλευτή κίνησις και η σύγκρουσις των αισθημάτων επέρχεται με τόσην φυσικότητα, ώστε αληθινά συγκινεί.

 

 

 

/ - πηγή: περ. «Η Εικονογραφημένη»

 ( διευθυνταί Δήμος Βρατσάνος, Κ. Λαδόπουλος )

Αθήναι,

Έτος ΙΕ’, αριθ. 169-171,

Νοέμβριος-Δεκέμβριος-Ιανουάριος 1919, σ. 13.

 

 

       ( το πρωτότυπο σε πολυτονικό )

   ( στην παρούσα ανάρτηση έχουν αφαιρεθεί κάποια τμήματα της δημοσίευσης σε σχέση με το πρωτότυπο του κειμένου της "Εικονογραφημένης")  

    Λόγος Έμφρων

logosemfron.blogspot.com

 

   

 

 

Περί σιωπής - απόσπασμα άρθρου (1841) - περ. "Φιλολογία"

 

Περί σιωπής

απόσπασμα άρθρου (1841)

περ. « Φιλολογία »

 

 

 

Το καλύτερον της ζωής μέρος είναι η σιωπή, έλεγεν ο Διογένης.

  Ο Πυθαγόρας διώριζε πέντε έτη την σιωπήν εις τους μαθητάς του, εν οίς δεν ηδύναντο μήτε να ομιλήσωσι, μήτε να ερωτήσωσι τίποτε.

  Το δυσκολότερον πάντων, έλεγεν ο Ζήνων, είναι το να κρατή τις την γλώσσαν του. Διό και ότε εκλήθη εις συμπόσιον, και ηρωτήθη υπό των βασιλικών πρέσβεων τί να είπωσι περί αυτού εις τον βασιλέα, «Τούτο αυτό, έφη, ό βλέπετε, φιλόσοφον είναι εν Αθήναις,  σιγήν επιστάμενον.»

  Ο Πλούταρχος προς τοις άλλοις λέγει και ότι, οι ευγενούς παιδείας τυχόντες, πρώτον μανθάνουσι να σιωπώσι, και είτα να λαλώσιν.

  Ο θεός Αποκράτης ήτον η εικών της σιωπής παρά τοις Έλλησι, και παριστάτο με τον δάκτυλον εις το στόμα.

  Οι Αιγύπτιοι τον θεόν τούτον εκάλουν Σιγατίωνα.

  Οι δε Ρωμαίοι τον παρίστων υπό το σχήμα γυναικός.

 

 

περ. «Φιλολογία», τεύχος 1, Σεπτέμβριος 1841, σ. 26

 

 

 

 

[ για τον θεό «Αρποκράτη» (ως θεό της σιωπής)

βλέπε, μεταξύ άλλων, το άρθρο του Παναγιώτη Καμπάνη:

« Αρποκράτης: Ο θεός της σιωπής»

     Ιστολόγιο: fractal

    https://www.fractalart.gr/arpokratis/       ]

 

[ βλέπε επίσης το άρθρο «Ώρος» (Αρποκράτης)

στο ιστολόγιο Trenfo

   (20 Νοεμβρίου 2021από gigatos)

    https://www.trenfo.com/      ]

 

 

[ βλέπε επίσης το άρθρο

« Μοναδικό αγαλματίδιο του Αρποκράτη, θεού των Αιγυπτιωτών Ελλήνων βρέθηκε στην αρχαία ελληνική πόλη Δία στην Κριμαία (αποικία Ελλήνων στον Εύξεινο Πόντο)

   www.xronos.gr    /  

   στο ιστολόγιο

   Αρχείον Πολιτισμού

    http://www.arxeion-politismou.gr/2018/10/arxaio-agalmatidio-tou-Arpokrati-stin-Krimaia.html    ]

 

 

 

    Λόγος Έμφρων

logosemfron.blogspot.com

 

Σιμωνίδης Βλαβιανός (ψυχίατρος) - "Η μουσική και η επί του ανθρώπου επίδρασις αυτής" - (για την εισαγωγή της "ΜΟΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ) - άρθρο 1909

 

Σιμωνίδης Βλαβιανός

« Η μουσική

και η επί του ανθρώπου

επίδρασις αυτής »

άρθρο, 1909

δημοσίευση περ. « Καλλιτεχνική Επιθεώρησις »

 

 

 

 

 

 

« Η ΜΟΥΣΙΚΗ

ΚΑΙ Η ΕΠΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΕΠΙΔΡΑΣΙΣ ΑΥΤΗΣ »

 

 

 

   Ου μόνον ο άνθρωπος, το τελειότερον της μητρός Φύσεως πλάσμα, αλλά και αυτά έτι τα ζώα αισθάνονται, παθαίνονται εις το άκουσμα της μουσικής, του ρυθμού και της μελωδίας.

   Ο Lombroso εδημοσίευσεν εν τω εγκρίτω περιοδικώ «Rivista Musicale» περί της επιδράσεως της μουσικής επί των αγρίων θηρίων, ειδικήν δε μελέτην επί του θέματος έφερεν εις φως περιεργοτάτην ο αμερικανός Frans Colliny-Baker^. αλλ’ έτι περιεργοτέρα και σχεδόν απίστευτος εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον τυγχάνει η ανακάλυψις ετέρου αμερικανού, του καθηγητού Hans Teitgen, όστις παρετήρησεν ότι τα φυτά εισί λίαν ευαίσθητα εις την μουσικήν, εξαιρουμένης της νεωτέρας μουσικής, ήτις ουδαμώς επηρεάζει αυτά. Η μουσική του Wagner επί παραδείγματι ουδέν έχει θέλγητρον δι’ αυτά. Ο Teitgen παρετήρησεν ότι η ανάπτυξις των ανθέων επεταχύνετο δια της μουσικής, απλή δε τις συμφωνία επέφερε την ανέωξιν τριανταφύλλου.

 

   Η μουσική έχει διττήν επίδρασιν επί του ανθρώπου, αισθητικήν και κινητικήν, τα δε αποτελέσματα αυτής εισίν ανάλογα τη καταστάσει τη τε σωματική και τη ψυχική εκάστου εξ ημών^. η κατάστασις δε αύτη κυρίως ήρτηται εκ της νευρικής ή μή ιδιοσυγκρασίας του ατόμου, της προσοχής, του ανεπτυγμένου ή μή της φαντασίας και της μουσικής εκπαιδεύσεως, ήτις τα μέγιστα συμβάλλεται χωρίς καν να είνε ο κύριος μοχλός της εφ’ ημών επιδράσεως της μουσικής.

   Ο ήχος, ο μουσικός ήχος, ο μελωδικός, αρμονικός, ρυθμικός, δια της ακοής πλήττει τα ψυχοκινητικά και ψυχο-αισθητικά κέντρα του εγκεφάλου, δηλονότι πρώτον γίνονται αντιληπτοί οι ήχοι εις το κέντρον της ακοής, όπερ εδράζει εις την κροταφικήν μοίραν του προσθίου εγκεφάλου, είτα δε και δή δια των συνδετικών ινών συμμετέχουσι τα κινητικά κέντρα, άτινα κείνται εις την μετωποβρεγματικήν χώραν κατά μήκος του αύλακος του Rolando και εις ήν εδράζει το κέντρον των κινήσεων όλου του σώματος^. η συνδόνησις δε των ψυχικών κυττάρων, άτινα κείνται εις τους μετωπικούς λοβούς, αποφέρει τα ηδέα συναισθήματα, όσα από της μουσικής απορρέουσι και καθηδύνουσι την ψυχήν ημών την υγιά η πάσχουσαν.

   Η επίδρασις της μουσικής κατά τοιούτον τρόπον αφικνουμένη εις τον εγκέφαλον, επιφέρει διττά αποτελέσματα, δυναμογόνα ή επισχετικά.

   Αναλόγως του μέλους και της συγκινητικής αντιδράσεως του ακούοντος επέρχονται τονωτικά αποτελέσματα και εξεγερτικά ή αδυναμικά και κατευναστικά.

   Το θούριον άσμα είνε δυναμογόνον, εν ώ η επικηδεία ανάκρουσις είνε επισχετική. Υπάρχουσι δε και τινες έτεροι συνδυασμοί περιεργότατοι, ως ο συνδυασμός του χρωματικού κέντρου της οράσεως μετά του ακουστικού των ήχων^. ούτω τινές και δή μουσικοί εις έκαστον ήχον μουσικόν, ού ακροώνται, έχουσι και μίαν οπτικήν ή χρωματικήν αντίληψιν περιεργοτάτην και ακατανόητον, ήν άλλοι μεν αποδίδουσι εις τελειοποίησιν, άλλοι δε εις ατέλειαν των ψυχικών κέντρων.

   Παραδείγματα τινά της επί του ανθρώπου ψυχο-φυσιολογικής επιδράσεως θέλουσι σαφηνίσει τας ως άνω εκτεθείσας αρχάς. Παραλαμβάνομεν τα πλείστα εκ του μνημονευθέντος έργου του Bergmanns, ιδιαίτατα εγκύψαντος και τας παραπλησίας μελέτας και συναγαγόντος παν ό,τι προς τον σκοπόν τούτον απέβλεπε.

   Υπάρχει εν Ελβετία, ως και εν Ελλάδι, ο ποιμενικός αυλός, υπάρχουσι δε και τα ποιμενικά άσματα γνωστά υπό το όνομα Barg des vaches, άτινα παίζονται επί του αυλού και την οδηγίαν των ποιμνίων ανά τα όρη. Λοιπόν δια θανατικής ποινής ετιμωρείτο, όστις εξετέλει ενώπιον Ελβετών στρατιωτών δουλευόντων εν τη ξένη τα τοιαύτα άσματα, διότι οι στρατιώται ευθύς ανελύοντο εις δάκρυα, ελιποτάκτουν, και τινές έθνησκον εκ λύπης και νοσταλγίας, η μουσική εξήγειρεν εν αυτοίς τοιούτο συναίσθημα βαθύ επισχετικόν, ώστε παρέλυεν εν αυτοίς πάσαν δράσιν και σκέψιν, ο δε πόθος της πατρίδος επέφερεν όλην την επίδρασιν και διηύθυνε τας σκέψεις και πράξεις των.

   Εν έτει 1760 εις την μάχην του Quebec οι Σκώτοι εσταμάτησαν εν τω πανικώ και τη φυγή δια των ήχων ασκού (γάϊδας κοινώς, cornemuse), όστις ην το εθνικόν αυτών όργανον.

   Ο Πλούταρχος γράφει περί νέου τινός, όστις δια Φρυγίαυ μέλους είχεν εξέγερσιν μεγίστην, δια Δωρίου μέλους δε κατεύνασιν.

   Είνε ιστορικώς βέβαιον, ότι ο βασιλεύς της Ισπανίας Φίλιππος ο πέμπτος ιάθη τη ισχυρά επιδράσει του άσματος του Farinelli.

   «Τα χρονικά της Ακαδημίας των Επιστημών» των Παρισίων αναφέρουσι την θεραπείαν μουσικού τινός εκ σφοδροτάτου πυρετού δια μουσικής συναυλίας, εκτελεσθείσης εν αυτώ τούτω τω θαλάμω του ασθενούς.

   Οι Ινδοί χρώνται τω τυμπάνω όπως πραϋνωσι τας οδύνας των νοσούντων και ανακαλώσι τους θνήσκοντας εις την ζωήν.

   Εν έτει 1900 εις Dublin, Φιλανθρωπική Ένωσις συνέστη, σκοπούσα την θεραπείαν των νευρικάς νόσους πασχόντων δια της μουσικής.

   Ο ιατρός Antonio de Gordon αναφέρει περιπτώσεις θεραπευθείσας δια της μουσικής. Έκαστον νευρικόν ή φρενικόν νόσημα έχει ειδικήν ένδειξιν μουσικής και παρίσταται ανάγκη ειδικού οργάνου^. η άρπα είναι κατευναστική, το τετράχορδον δια τους υποχονδριακούς, ο οξυβόας τονοτικός, η σάλπιγξ δια την μανίαν καταδιώξεως, το κλειδοκύμβαλον δια την υστερίαν, το τύμπανον δια την νευροπάθειαν κλπ., κλπ.

   Πάντα ταύτα δέονται ελέγχου και επαληθεύσεως, . . . ίνα προσπορισθή η νέα αύτη επιστήμη της Μουσικοθεραπείας, κύρος επιστημονικόν το προσήκον και επεκταθή η χρήσις αυτής παγκοίνως.

   Επί προσώπων ουχ ήττον υπνωτισμένων, πολλά εγένοντο πειράματα δια της Μουσικής και ο συνθέτης Jarog επί του υποκειμένου Νίκα εξετέλεσεν ωραίαν σειράν πειραμάτων δια κλειδοκυμβάλου και δια του άσματος της δεσποινίδος Jane Hatto του Ωδείου των Παρισίων.

   Ο γνωστός υπνωτιστής Colonel de Rochas ωσαύτως εξετέλεσε πειράματα επί μεσάζοντος πνευματιστικού εν τω εργαστηρίω του ζωγράφου Musta, σπουδάζων τας σχέσεις της Μουσικής και των διαφόρων στάσεων.

   Ο Ferrari εν τη «Rivista Musicale» εδημοσίευσε σπανιωτάτην περίπτωσιν μουσικής υποβολής, ο δε καθηγητής Fabrigi (εξετέλεσε) πειράματα επί της επιδράσεως της μουσικής επί της κυκλοφορίας του αίματος εν τω εγκεφάλω του ανθρώπου.

   Ημείς αυτοί εξετελέσαμεν σειράν πειραμάτων μετά του σοφού πρυτάνεως του Πανεπιστημίου του Dijon και καθηγητού της εν Παρισίοις περιδόξου Sorbonne κ. Lionel Dauriac.

   Ημείς εισαγαγόντες την «Μουσικοθεραπείαν», ως εν των θεραπευτικών μέσων των Νευρώσεων και ψυχώσεων, εις το ημέτερον Νοσοκομείον Νευρικών νοσημάτων (Maison de Sante) εν Πατησίοις (:Πατήσια), θέλομεν συστηματικώς μελετήσει τα σχετικά πάντα προς την επίδρασιν της μουσικής, τόσον εφ’ υγιών, όσον και επί των πασχόντων.

 

 

Αθήναι, 30 Νοεμβρίου 1909

 

 

                                                Σ.Γ. Βλαβιανός

 

 

 

 

 

[ το άρθρο

του Σιμωνίδη Γ. Βλαβιανού

«Η μουσική και η επί του ανθρώπου επίδρασις αυτής»

δημοσιεύθηκε στο περ.

« Καλλιτεχνική Επιθεώρησις »

Αθήναι,

Έτος Α’, τόμος Α’,

τεύχος 2ον, Δεκέμβριος 1909, σ. 27-30 ]

 

 

   ( το πρωτότυπο σε πολυτονικό )

 

[ Εδώ έχουν αφαιρεθεί τμήματα του άρθρου – οι θέσεις και οι ουσιώδεις πληροφορίες παρουσιάζονται πλήρεις. ]

 

 

 

 

  

 

 

{  Σιμωνίδης Βλαβιανός (1873-1946)

 Έλληνας ιατρός και καθηγητής Πανεπιστημίου.

 Από τους πρώτους Έλληνες ψυχιάτρους.

 Το 1904 ίδρυσε την πρώτη ιδιωτική νευρολογική κλινική στην Αθήνα, υπό την επωνυμία «Maison de Sante» στα Πατήσια.

 ( τα βιογραφικά σχόλια από λήμμα στην Βικιπαίδεια ) }

     Λόγος Έμφρων

logosemfron.blogspot.com

 

 

 

Γεώργιος Σκλάβος - "Ποίησις και Μουσική" - άρθρο, 1909 - περ. "Καλλιτεχνική Επιθεώρησις"

 

Γεώργιος Σκλάβος

« Ποίησις και Μουσική »

άρθρον, 1909

δημοσίευση περ. « Καλλιτεχνική Επιθεώρησις »

 

 

 

 

                     « ΠΟΙΗΣΙΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ »

 

 

 

    Σήμερον ότε τόσω μεγάλην σπουδαιότητα έλαβεν η ποίησις εν τη μουσική, οπότε αύτη διερμηνεύεται πολύ διαφοροτρόπως και ψυχολογικώτερον ή εν τω παρελθόντι, εκρίνομεν εύλογον να γράψωμεν ολίγα τινα επί του ζητήματος τούτου.

   Και εν αρχή: τί είναι λέξις ;  Λέξις είναι σύμβολον προς καθορισμόν συγκεκριμένου τινος πράγματος ή αφηρημένης τινος ιδέας. Φυσικώς, οι συγκεκριμένοι τύποι εισί πολύ αρχαιώτεροι των αφηρημένων ιδεών. Ευρίσκομεν την αρχήν αυτών εν τη απομιμήσει φαινομένων τινων της φύσεως, τοιαύτας δε ονοματοποιητικάς λέξεις έχει ουκ ολίγας η ελληνική γλώσσα καθώς και πολλαί άλλαι γλώσσαι του κόσμου. Αλλ’ ώσπερ επετεύχθη η δια της γλώσσης έκφρασις και παραγωγή τοιούτων λέξεων ουχί ολιγώτερον επετεύχθη και η ερμήνευσίς των δια της μουσικής, αφού από της αρχαιότητος εγένετο κατά το μάλλον ή ήττον επιτυχώς η δια της φωνής ή των οργάνων απομίμησις των φαινομένων αυτών. Αλλά και πολλά επιφωνήματα χαράς, φόβου, οργής ή πόθου ευρίσκομεν στενώς συνδεδεμένα μετά της μουσικής ής, ή ουδόλως απέχουσιν ή ελάχιστα διαφέρουσιν. Εξ όλων τούτων συνάγεται ότι κοινή είναι η καταγωγή της λέξεως και της μουσικής ήτις δεν είναι άλλο τι ή γλώσσα ως πάσα άλλη, με την διαφοράν ότι δεν έχομεν ανάγκην να σπουδάσωμεν προηγουμένως την γραμματικήν της και τας λέξεις της ίνα την εννοήσωμεν.

   Τούτου δοθέντος αναγνωρίζεται ευκόλως ότι ο επιτυχής συνδυασμός των δύο τούτων γλωσσών, της ποιήσεως δηλαδή και της μουσικής θα παρήγε το τέλειον, προς ό τείνουσιν άπασαι αι προσπάθειαι της νεωτέρας σχολής, της προγραμματικής, ήτις παρά του Μπερλώζ θεσπισθείσα και τελειοποιηθείσα εις το έπακρον παρά του Βάγνερ τείνει οσημέραι να φθάση εις ύψιστον σημείον δια του Ριχάρδου Στράους, όστις έγνω να συνεχίση και τελειοποιήση επιτυχώς το έργον του μεγάλου διδασκάλου του Bayreuth.

   Η δυσκολία έγκειται εν τω επιτυχεί τούτω συνδυασμώ, όστις απαιτεί μεγάλην ψυχολογίαν της ποιήσεως και ακριβή απόδοσιν των φράσεων. Διότι εάν ο μουσικός δεν είναι ταυτοχρόνως και ποιητής ως ο Βάγνερ, ο οποίος, καθώς αυτός ούτος λέγει, εις εκάστην ποιητικήν φράσιν ήν έγραφεν, εφαντάζετο και την αντίστοιχον μουσικήν τοιαύτην, η δημιουργηθησομένη μουσική θέλει είσθαι υποκειμενική^. διότι ο συνθέτης δεν δύναται να εργασθή ελευθέρως την φαντασίαν του, αλλ’ είναι στενώς συνδεδεμένος εν τη μουσική διερμηνεύσει του ανά χείρας κειμένου^. δύναται να απαιτηθή επί του χαρακτήρος του συνόλου, να ψυχολογήση ανεπαρκώς κύριά τινα σημεία της ποιήσεως, ή να έλθη εις άλλα, τόσω εις αντίθεσιν μεταξύ μουσικής εκφράσεως και εννοίας των λέξεων, ώστε να καταστή γελοίος, εάν επιτρέπηται η φράσις. Ανεκτώτερον θα ήτο το να συγκαλύπτηται φράσις της μουσικής δια της εκφράσεως των λέξεων, ως τούτο συνέβαινε εις τα λογαοιδικά (recitatifs) των παλαιών μελοδραμάτων εις τα οποία το μουσικό ενδιαφέρον ήτο μηδαμινόν, εκαλύπτετο όμως δια της δραματικής εκφράσεως του κειμένου και δια της επακολουθήσεως ωραίων μουσικών μερών. Το νέον μελόδραμα απαγορεύει το είδος τούτο της απαγγελίας, παραδεχόμενον το συνοδευόμενον λογαοιδικόν, καθ’ ό η φωνή ομιλεί μάλλον ή άδει, αφίνουσα εν τούτοις εις την ορχήστραν την συγκράτησιν του μουσικού ενδιαφέροντος, ως συμβαίνει παρά Βάγνερ.

   Το έργον της ορχήστρας δύναται να ήναι ποικίλλον. Εάν η ανάπτυξις του θέματος ευρίσκεται εν τω άσματι η ορχήστρα περιορίζεται εις την εναρμόνισιν, ενισχύουσα από καιρού εις καιρόν την μουσικήν ενέργειαν^. δύναται επίσης να λάβη ζωηρόν μέρος εις αυτήν μετέχουσα εις το άσμα και τέλος να περιγράψη αυτή αύτη την έννοιαν του κειμένου. Εν τοιαύτη περιπτώσει η σπουδαιότης της ποιήσεως μένει εν ήσσονι μοίρα μή επεμβαίνουσα ή εις ωρισμένας στιγμάς αμφιταλαντεύσεως της μουσικής ερμηνείας.

    Εις τους μεγάλους τύπους της φωνητικής μουσικής (τα μελοδράματα δηλαδή) και το εκκλησιαστικόν μελόδραμα (oratorio) συμβαίνει πολλάκις η ορχήστρα να εξακολουθή την περαιτέρω ανάπτυξιν ουχί εν αρμονία μετά της εννοίας των λέξεων, αλλά περιγράφουσα έτερά τινα αισθήματα ή γεγονότα, ως τούτο συμβαίνει εις τους maitre chantair του Βάγνερ, εν τη πρώτη σκηνή των οποίων (εν τη εκκλησία) κατά τον ιερόν ψαλμόν τα πρώτα όργανα της ορχήστρας εκφράζουσι δια βωβών λέξεων το ερωτικόν αίσθημα του Βάλτερ και της Εύας. Παρεμφερές τι ευρίσκομεν εν τη νεωτέρα ιταλική σχολή, εις την δευτέραν πράξιν της «Τόσκας» του Puccini.

    Περαίνοντες δεν δυνάμεθα να είπωμεν εάν η φωνητική μουσική είναι το ύψιστον σημείον της θείας γλώσσης του Απόλλωνος, δυνάμεθα εν τούτοις να επαναλάβωμεν ό,τι και ο Riemann λέγει: «η φωνητική μουσική δεν είναι μουσική απλώς, αλλά συνδυασμός μάλλον της μουσικής μετά της ποιήσεως, εν τω μελοδράματι εξιχθείσα εις ύψιστον σημείον δια της συμμετοχής της μιμικής. Την παράστασιν του πραγματικού γεγονότος επιτυγχάνει τελείως η μίμησις^. δια των λέξεων εκφράζουσι τα δρώντα πρόσωπα τας σκέψεις των και τους πόθους των, ενώ η μουσική συμπληρώνει τα τυχόν ελλείποντα. Αλλ’ όχι μόνον οι άνθρωποι ομιλούσιν εν τη θεία αυτής γλώσση, αλλά και η φύσις απευθύνεται αμέσως προς ημάς δια της φωνής της ορχήστρας».

 

 

                                                             Γεώργιος Σκλάβος

 

 

 

[ το άρθρο 

του Γεωργίου Σκλάβου 

« Ποίησις και Μουσική »

δημοσιεύθηκε στο περ.

« Καλλιτεχνική Επιθεώρησις »

  ( διευθυντής Χρ. Παπαδημητρίου )

Αθήνησι,

Έτος Α’,  τόμος Α’, τεύχος 1ον, Νοέμβριος 1909, σ. 10-11. ]

 

 

               ( το πρωτότυπο σε πολυτονικό )

     Λόγος Έμφρων

logosemfron.blogspot.com