ΚΑΪΡΟ
- ένα αρχιτεκτονικό επίτευγμα
- ναός Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης
– αρχιτέκτων: Πάτροκλος Καμπανάκης
Ο εν Καϊρω ναός των Αγ. Κωνσταντίνου και
Ελένης
(φωτογραφία:
περ. Πινακοθήκη,
Μάρτιος 1917)
« ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΝΑΟΙ.
ΕΙΣ των περικαλλεστέρων Ελληνικών ναών είνε
ο εν Καϊρω των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, ανεγερθείς δαπάνη του διαπρεπούς
εκεί ομογενούς κ. Νέστορος Τσανακλή και εγκαινιασθείς τω 1914.
Το οικοδόμημα του ναού περιλαμβάνει 1000 τετραγωνικά
μέτρα εν περιβόλω 3000 μ.
Είναι ρυθμού Ελληνοβυζαντιακού. Είναι τρισυπόστατος,
κατά τάς τρεις δ’ αυτού πλευράς είναι παρατεταγμέναι σειραί κιόνων (εν τω ναώ υπάρχουν
86 κίονες και ημικίονες) απολήγουσαι προς το κεντρικόν εικονοστάσιον και χωρίζουσα
απ’ αυτού δύο εκατέρωθεν παρεκκλήσια, ών το μεν ετιμήθη επ’ oνόματι του Αγ.
Νέστορος, το δ’ έτερον επ’ ονόματι του Αγ. Αλεξάνδρου.
Το κυρίως τέμπλον είνε Ελληνικού κλασικού ρυθμού
εξαιρουμένου του άμβωνος, όστις είνε Βυζαντινού και υψούται άνωθεν του Ιερού,
ίνα μη στρέφωνται τα νώτα προς τον ιερέα.
Εν τω κοίλω του κεντρικού θόλου υπάρχει η εικών
του Παντοκράτορος έργον του διακεκριμένου εν Καΐρω καλλιτέχνου κ. Περ. Τσιριγότου.
Η εικών παριστά τον Παντοκράτορα Υιόν ευλογούντα διά της δεξιάς, δια δε της αριστεράς
κρατούντα επί στήθους το Ευαγγέλιον. Το ιδιαίτερον χαρακτηριστικόν της εικόνος είνε
ότι φαίνεται ο Ιησούς όρθιος υπό του ορώντος αυτόν εκ των κάτω, αντιθέτως προς
τον γνωστόν συνήθως τύπον των άλλων εκκλησιών.
Υπό του αυτού καλλιτέχνου εφιλοτεχνήθησαν
και τέσσαρες δεσποτικαί εικόνες του τέμπλου, ως και δύο άλλαι, παριστώσαι η μεν
την εις Αίγυπτον φυγήν, η δε τον Απόστολον Παύλον διδάσκοντα.
Εις μικρόν
απόστασιν από του ναού υψούται το κωδωνοστάσιον, Κορινθιακού ρυθμού, εν είδει φάρου.
Ο θόλος αυτού έχει σχήμα αρχιερατικής μίτρας. Η όλη εξωτερική άποψις του ναού παρουσιάζει
κλασικήν ευθυγραμίαν και αρμονικήν διάταξιν πρωτοτύπως εφαρμοσθείσαν προς δημιουργίαν
νεοεληνικού ρυθμού.
Την οικοδομήν, ήν ήρξατο ο αρχιτέκτων Μ. Φαβρίκιος,
επεράτωσαν οι αδελφοί Καμπανάκη.
/ - πηγή: περ. Πινακοθήκη, Έτος ΙΖ’, τεύχος 193, Μάρτιος
1917, άρθρο: Ελληνικοί Ναοί, (σ. 8).
Αποσπάσματα
από επιστολή του Πάτροκλου Καμπανάκη, αρχιτέκτονα του ναού:
« Τα
σχέδια του έργου τούτου, ανατέθησαν από την Κοινότητα κατ’ αρχήν, μέσω
διαγωνισμού, στον επιτυχόντα Φαβρίκιο Πασά, ομογενή και ικανότατο αρχιτέκτονα
του Χεδίβη, του οποίου η αρχική ιδέα του σχεδίου ήταν Βυζαντινού Μοναστηριακού
ρυθμού, με παρεμβολές γοτθικού και ανάμικτου ρυθμού. Βάσει αυτών των σχεδίων
άρχισε η οικοδόμηση των θεμελίων, τα οποία τέλειωσαν το 1907, χρονιά που πέθανε
ο αρχιτέκτονας και σταμάτησαν οι υπόλοιπες εργασίες.
Κατά το
διάστημα διακοπής των εργασιών, ο χορηγός [: Νέστωρ Τσανακλής] μελετώντας καλά
το έργο, αντιλήφθηκε ότι το υπάρχον σχέδιο δεν ανταποκρίνονταν καθόλου με αυτό
που είχε ο ίδιος κατά νου και θεωρώντας ότι βρήκε στο πρόσωπό μου τον κατάλληλο
καλλιτέχνη για τον τελικό σχεδιασμό, μου ανέθεσε τη μελέτη και τον καινούργιο
σχεδιασμό, έχοντας ως βάση τα ήδη υπάρχοντα θεμέλια.
Τα
νέα αυτά σχέδια, σε Ελληνο-Βυζαντινό ρυθμό, πέτυχαν την έγκριση του χορηγού,
υποβλήθηκαν επίσημα στις αρμόδιες αρχές, θρησκευτικές, πολιτικές και
κοινοτικές, από τις οποίες έτυχαν πλήρους και γενικής έγκρισης.
Η
ολική επιφάνεια της εκκλησίας καταλαμβάνει χώρο 900 τ.μ. (πλάτους 22,5 μ. και
μήκους 40μ και ύψους εσωτερικού 25μ και εξωτερικού 30 μ)
Η εσωτερική διάμετρος του κεντρικού θόλου
είναι 14 μέτρων.
Αριθμός
εκκλησιαζομένων περίπου τρεις χιλιάδες.
Η τοποθέτηση του Ιερού Άμβωνα εγένετο εν τω
μέσω του Εικονοστασίου και άνωθεν της Ωραίας Πύλης (σαν αυτό που υπάρχει στο
ιερό ναό των Ιεροσολύμων)
Η διεύθυνση και η επιστασία της ακριβούς
εφαρμογής των σχεδίων ανατέθηκε στον Περικλή Τσουκά, μηχανικό και Αχιλλέα Καμπανάκη,
αρχιτέκτονα
Εν Πέρα τη 19 Μαρτίου/ 1 Απριλίου 1909
ΠΑΤΡΟΚΛΟΣ ΚΑΜΠΑΝΑΚΗΣ
αρχιτέκτων”
/ - πηγή: Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος, «Αγίου Κωνσταντίνου
και Ελένης», άρθρο στον ιστότοπο: «Σύνδεσμος Αιγυπτιωτών Ελλήνων»
( από το άρθρο του Χρίστου Παπαδόπουλου,
μαθαίνουμε επίσης ότι τα εγκαίνια του ναού έγιναν τον Μάϊο του 1918. Δες στο
συγκεκριμένο άρθρο εκεί περισσότερα για πληροφορίες, φωτογραφίες, κλπ.)