Ιωάννης Καλοστύπης - ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΕΝ ΟΛΥΜΠΩ - τραγωδία - 1894 - ΘΕΑΤΡΟΝ - ΜΝΗΜΟΤΕΧΝΕΙΟΝ

 

 

 

ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ ΕΝ ΟΛΥΜΠΩ

- 1894 – τετράπρακτη Τραγωδία

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΛΟΣΤΥΠΗΣ

 

[    Παρατίθενται κατωτέρω αποσπάσματα κειμένων και πηγών που αφορούν την τραγωδία του Ιωάννη Καλοστύπη «Ο Προμηθεύς εν Ολύμπω» που παραστάθηκε στα 1894 στην Αθήνα.

    Σε μερικά εκ των κειμένων συναντώνται οι σχετικώς σύγχρονοι όροι «αρχαιόθεμα» και «αρχαιόμυθα» έργα, όρους που διευκρίνησε ο Βάλτερ Πούχνερ διασαφηνίζοντας τη στενή εννοιολογική τους διαφοροποίηση. 

    Με αφόρμηση τη συγκεκριμένη τετράπρακτη τραγωδία του Ιωάννη Καλοστύπη, - αυτή ήταν η πρώτη του θεατρική απόπειρα από ό.τι μαθαίνουμε από τους κριτικούς της εποχής του -, παρέχεται η ευκαιρία να εμφανιστούν τμήματα κειμένων σύγχρονων μελετητών οι οποίοι ενασχολήθηκαν με επάλληλα θέματα.

     Η ανάρτηση κλείνει με σπαράγματα από την ενδελεχή και εκτεταμένη βιβλιοκριτική του Βάλτερ Πούχνερ για βιβλίο της Ευσεβίας Χασάπη-Χριστοδούλου (2002), σε κεφάλαιο του οποίου βιβλίου η συγκεκριμένη συγγραφεύς αναφέρεται και αναλύει αρχαιόμυθα και αρχαιόθεμα έργα.

    Όπως γράφει συγκεκριμένα στη βιβλιοκριτική του ο Πούχνερ:

    «Αναλύονται αρχαιόμυθα δραματικά έργα (δηλαδή που αντλούν το θέμα τους από αρχαίους μύθους), ενώ αρχαιόθεμα έργα (που αντλούν τις υποθέσεις τους από την αρχαία ιστορία) αναφέρονται απλώς στις υποσημειώσεις (του βιβλίου).»

     Από τη συγκεκριμένη βιβλιοκριτική και συγκεκριμένα το τμήμα της το αναφερόμενο στο τέταρτο κεφάλαιο μεταλλάχθηκε ελαφρώς η σύνταξη και απομονώθηκε η αναφορά σε συγκεκριμένα δραματικά έργα νεοελλήνων δραματουργών εδραζόμενα σε αρχαία θέματα.

     Σε συνδυασμό με αποσπάσματα επιλεγέντα με ιδιαίτερη φειδώ από τη μελέτη του Αθανάσιου Γ. Μπλέσιου, «Ο Προμηθεύς και ο Ηρακλής στο νεοελληνικό θέατρο», (διαθέσιμη στο διαδίκτυο), ανοίγει ο γνωστικός ορίζων και μεταφερόμεθα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, πάνω στο οποίο θα πρέπει να εξεταστεί και η συγκεκριμένη τραγωδία του Ιωάννη Καλοστύπη.

   Aς μην ξεχνάμε ότι το πρώτο σύμβολο απελευθέρωσης του ανθρώπου, τουλάχιστον για τον δυτικό πολιτισμό, είναι η μορφή του Προμηθέως καθώς και η πρώτη αντίσταση απέναντι σε μια απηνή εξουσία. ]

 

 

 Κείμενα και πηγές:

 

 /  - a.)   Ο «Προμηθεύς εν Ολύμπω», δραματικό έργο του Ιωάννη Καλοστύπη, παίχτηκε για πρώτη φορά στο θέατρο «Παράδεισος» από τον θίασο “Πρόοδος” του Δημητρίου Κοτοπούλη.

   Τη μουσική και τα άσματα των χορών συνέθεσαν οι Λουδοβίκος Σπινέλης, Σπύρος [;] Λακαλαμίτας, Λουδοβίκος ντι-Μέντο και Ιωσήφ Καίσαρης, ενώ τη μουσική διδασκαλία των τραγουδιών έκανε ο ντι-Μέντο.

/ - πηγή: Μαρία Μπαρμπάκη, «Όψεις της Μουσικής ζωής στα ελληνικά αστικά κέντρα το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα», Αθήνα, 2015, (σε ηλεκτρονική μορφή).

 

 

 

 

 

/ - b.) “ Ο Ιωάννης Καλοστύπης ήταν ήδη γνωστός από την παράσταση της μυθολογικής τραγωδίας «Προμηθεύς εν Ολύμπω», η οποία παρουσιάστηκε στις 28.7.1894  από τον θίασο «Πρόοδος» του Δημητρίου Κοτοπούλη, και είχε συμπεριλάβει στη διανομή την ανήλικη τότε Μαρίκα Κοτοπούλη στον ρόλο τον Έρωτα.

   Η θεατρικότητα και η φαντασμαγορία που συνόδευε την παράσταση θεωρήθηκε απότοκο του ανταγωνισμού που είχε δημιουργηθεί μεταξύ του ακμάζοντος δραματικού ειδυλλίου και κωμειδυλλίου με τις ιστορικές τραγωδίες που αναζητούσαν την ιστορική πιστότητα.”

/ - πηγή: Κατερίνα Χάλκου, «Αρχαιόθεμη νεοελληνική δραματουργία και τεχνικές του θεάτρου εν θεάτρω (19ος - 20ός σιώνας)», Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών, Πάτρα,  2019, (σ. 225-226), (διατριβή).

 

 

 

 

 

/ - c) Αποσπάσματα από την κατά βάσιν αρνητική κριτική του Γρηγορίου Σεγόπουλου στην Εστία (5/8/1894) για τη συγκεκριμένη θεατρική παράσταση.

    Έχουν αφαιρεθεί πολλά τμήματα και η έμφαση του παρουσιαζόμενου κατωτέρω κειμένου έχει επικεντρωθεί στις πληροφορίες που μπορεί να αντληθούν μέσω της συγκεκριμένης κριτικής για την υπόθεση του δράματος:

 

   « Προμηθεύς εν Ολύμπω, Τραγωδία εις πράξεις 4 και εικόνας 5 υπό Ιωάννου Κολοστύπη. 

  Ο Ζευς, θέλων να παρηγορήση τον αλγεινώς ρητορεύοντα Προμηθέα,- …- δεικνύει προς αυτόν ως εν πανοράματι πολλάς, και ποικίλας εικόνας.

   Ούτω προ του εμβροντήτου Τιτάνος παρελαύνουν, μετά την πρώτην εικόνα της φρίκης και του ολέθρου, τα κορυφώματα του μέλλοντος πολιτισμού, του οποίου ως γενάρχης παρίσταται ο χαρίσας εις τους θνητούς το πυρ και την ιδέαν, - αι Πυραμίδες της Αιγύπτου και η Ακρόπολις των Αθηνών και το Κολοσσαίον της Ρώμης και η Αγία Σοφία και η εθνεργέτης σημαία του Γερμανού και η Σιναία Ακαδημία…

[ … απέναντι της μοναδικής τραγωδίας του κ. Καλοστύπη, του μέχρι της χθες λογίου μόνον και δημοσιογράφου. ]

      Ο «Προμηθεύς εν Ολύμπω» δεν είνε μόνον- ως ηδύνατο τις να εικάση εκ του τίτλου,- ο Προμηθεύς εν Ολύμπω.

     Εις τας δύο πρώτας πράξεις είνε ο Προμηθεύς εν Άργει, εις την τρίτην ο Προμηθεύς εν Καυκάσω και εις την τετάρτην τέλος ο Προμηθεύς εν Ολύμπω.

     Εν αρχή εκ του στόματος του Πανός, συνδιαλεγουμένου μετά της νύμφης Δροσίδος, μανθάνομεν ότι οι θεοί είνε εξωργισμένοι εναντίον του Προμηθέως του κλέπτου του ουρανίου πυρός, και ότι ένεκα τούτου πολλά θα επιπέσουν κατά της κεφαλής του δεινά.

     Τα δεινά ταύτα τα βλέπομεν τω όντι εις την τρίτην πράξιν υπό μορφήν ρουκετών, εξ των οποίων φρονίμως προφυλάσσεται ο κ. Κοτοπούλης, σπεύδων προ της εκρήξεως των να καταταρταρωθή.

     Εν τούτοις μετά τον Πάνα παρουσιάζεται η Ιώ, αναμένουσα τον άγνωστον μνηστήρα Προμηθέα και εξωραϊσμένη τη επενεργία του Ερμού, δια να τον ελκύση περισσότερον.

     Ο Προμηθεύς έρχεται, την βλέπει μαγεύεται, εξομολογείται προς αυτήν τον έρωτά του, και καταγοητευμένος, ευτυχής, απέρχεται προς στιγμήν δια να αντιληφθή πως έζων οι εν Άργει μετά την ευεργεσίαν του πυρός. Τι ήθελε να φύγη ο δυστυχής!

     Κατά την απουσίαν του αυτήν την μικράν, στέλλει ο Ζευς τον Έρωτα, ο οποίος τοξεύει την Ιώ και τη εμπνέει μετ’ ολίγον προς αυτήν εν σχήματι νεφέλης φωτεινής. Ω, ποία ηδονή και ποία ευδαιμονία!... Άπληστος έρωτος η νεαρά παρθένος ζητεί να παρατείνη την απόλαυσιν, αλλ’ ο Ζευς εκορέσθη ταχέως εκ των θελγήτρων της θνητής και απήλθε με υποσχέσεις, χωρίς ευτυχώς οι θεαταί να εννοήσουν και πολύ ούτε την σκληρότητα, ούτε την ηδονήν της εκδικήσεως του……

     Και επιστρέφει ο Προμηθεύς. Αλλ’ οποία μεταβολή! Η Ιώ το αρνείται και επέρχεται. Αντ’ αυτής δε ανακύπτει εκ των σανίδων της σκηνής το Πνεύμα του Σκότους, «το πνεύμα της Επαναστάσεως κατά της Ειμαρμένης», αποκαλύπτει εις τον Τιτάνα τον αντεραστήν του και τον προτρέπει εις εκδίκησιν δια νέας προς τους εφήμερους κλοπιμαίας ευεργεσίας.

     Ο Προμηθεύς τότε απειλεί να αρπάση εκ του Ολύμπου την Ιδέαν, τον πυρσόν της γνώσεως, όπως δι’ αυτού φωτίση τον ανθρώπινον νουν. Και… εν ω ο Τιτάν ωμίλλει, ο ουρανός εβρόντα. Φαίνεται ότι τίποτε δεν είνε αδύνατον εις τον υιόν του Ιαπετού. Η Ιδέα κλέπτεται και ιδού οι άνθρωποι αναμένοντες να δεχθώσι νέαν ευεργεσίαν.

     Το Πνεύμα του Φωτός αποτρέπει από τούτου τον Προμηθέα, και συζητεί μετά του Πνεύματος του Σκότους αν θα είνε ή όχι, ωφέλιμος εις την ανθρωπότητα η παροχή της Ιδέας, άνευ καρδίας και αρετής.

     Από αυτά ο αφιλοσόφητος Προμηθεύς δεν ακούει τίποτε και εξαπτόμενος μάλιστα εις νέον κατά του Διός μίσος εκ της θέας της Ιούς πλανωμένης εν μανία υπό την κατάραν της ζηλοτύπου Ήρας- απέρχεται να φωτίση δια της Ιδέας του ανθρώπους. Αλλ’ είνε πεπρωμένον, βλέπετε, κατά την απουσίαν του να συμβαίνουν όλα τα κακά.

    Και ιδού ο Ερμής με την Πανδώραν, την οποίαν δέχεται, παρά τας προτροπάς του αυταδέλφου, ο «μεγαλόμωρος» Επιμηθεύς και ανοίγουν ομού την πολυθρύλητον πυξίδα εκ της οποίας πετούν εις τον κόσμον όλα τα κακά, την ρίπτουν δε εις το πυρ με όλα τα καλά, τα οποία έμεινον εις το βάθος της.

    Την στιγμήν εκείνην επιστρέφων ο Προμηθεύς, βλέπει, μανθάνει τα γενόμενα, μαίνεται, απεδιώκει τον αυτάδελφον μετά της νύμφης και δια την νέαν συμφοράν απειλεί τον Δία να κλέψη πάλιν εκ του Ολύμπου-  την αθανασίαν, δια να κάμη τους ανθρώπους όμοιους με τους θεούς.

    Αλλ’ αυτήν την φοράν ο υψιβρεμέτης δεν περιορίζεται εις βροντάς. Ο Ζευς στέλλει κατ’ αυτού τον Ήφαιστον, το Κράτος, την Βίαν, τον Ερμήν, τας Εριννύς.- οι οποίοι τον συλαμβάνουν και τον φέρουν εις τον Καύκασον.

    Εκεί λοιπόν προσπεπασσαλευμένος αναφαίνεται ο Τιτάν μονολογών, καταρώμενος θνητούς και αθανάτους, βαρυαλγών και οιμώζων, φιλονεικών δεινώς προς τον Ερμήν, τον άγγελον του Διός, μετά του οποίου εις κανένα συμβιβασμόν δεν θέλει να έλθη- άλλοι καιροί, άλλα ήθη,- και αρνείται, προκαλών και περιφρονών οιανδήποτε καθ’ εαυτού τιμωρίαν, να αποκαλύψη εις την Ιώ την μυστικήν χώραν εις την οποίαν θα εύρη τέλος ανάπαυσιν, λουτρομένη από την κατάραν της Ήρας και από την καταδίωξιν του πολυομμάτου Άργου.

    Ο Προμηθεύς κατέχει τα μέλλοντα όπως και τα παρελθόντα, ανώτερος δε κατά τούτο του Διός, γνωρίζει ότι η Αίγυπτος είνε η σωτηρία και η δόξα της Ιούς.

    Αλλά τον άκαμπτον Τιτάνα μαλάσσει το παρήγορον άσμα των Ωκεανίδων και κάμπτει η θέα της Ιούς, η οποία μοιραίως φθάνει μέχρι του Καυκάσου εν τη αιωνία της περιπλανήσει. Ούτω δε από οίκτον αποκαλύπτει εις αυτήν το μυστικόν•  αλλά δεν μετανοεί μέχρι τέλους, έως ού αποφασίζεται και εκτελείται εκ των ενόντων η ρηθείσα καταταρτάρωσίς του, η δικαιότατη της ασεβείας και της φλυαρίας του τιμωρία.

    Πως τώρα εκ του Ταρτάρου ανακύπτει πάλιν εις φως και με το Πνεύμα του Φωτός, δεν εδυνήθημεν να εννοήσωμεν καλά. Εμφανίζεται ενώπιον του η Αθηνά, η οποία τω ομιλεί σαφώς, τον πείθει ότι τα ευεργετήματα του προς τους ανθρώπους δεν είνε όσον φαίνονται ευεργετήματα, τον αναγκάζει να αναγνωρίση το λάθος του, να προσπέση προ της παντοδυναμίας του Διός και να μετανοήση, τον οδηγεί δε εις τον Όλυμπον, προ του συνεδρίου των δώδεκα θεών, όπου εκ στόμματος αυτού του Διός μανθάνει πόσον κακόν έκαμεν εις τους ανθρώπους, χαρίσας αυτοίς παρακαίρως την κλοπιμαίαν Ιδέαν.

    Αλλ’ η ειλικρινής μετάνοιά του δεν μένει άνευ ανταμοιβής. Ο Ζευς αφ’ ου τον απειλήση δια του γνωστού μας πλέον πανοράματος, δι’ αυτού πάλιν- και εκείνος ηξεύρει πως- τον παρηγορεί, καθιστά δε αυτόν εν Ολύμπω επόπτην των ανθρωπίνων, θέσις την οποίαν ευγνωμόνως αποδέχεται ο Τιτάν, περιπτυσσόμενος τας πτυχάς…μιας Ελληνικής σημαίας!

      … σπεύδω εις το συμπέρασμα: ο κ. Καλοστύτης δεν θα συγκαταριθμηθή ποτέ μετά του Γκαίτε.

     Και μετά την τραγωδίαν που, την ατυχή αυτήν τόλμην, μένει οίος ήτο ο δηλαδή λαμπρός άνθρωπος, ευπαίδευτος λόγιος, σθεναρός δημοσιογράφος και ίσως καλός δραματικός ποιητής, εάν θελήση εις το μέλλον να ζητήση θέματα ανάλογα προς τας δυνάμεις του.»

/ - πηγή: Ψηφιοθήκη ΑΠΘ – ψηφιοποιημένες συλλογές, αποσπάσματα από την κριτική του Γρηγορίου Σεγόπουλου στην Εστία (05/08/1894).

    Στο συγκεκριμένο ιστότοπο παρουσιάζεται η πλήρης κριτική (αρνητική, απορριπτική, ειρωνική). Εδώ παρουσιάστηκαν τμήματά της αποσπασματικά και με όσο το δυνατόν επιτρεπόμενη αφαίρεση του αρνητικού τόνου.

 

 

 

 

 

/ - c. ) Αποσπάσματα από την κριτική (αρνητική) στην εφ. «Σκριπ», στήλη: Θεατρικά, τίτλος:  «Ο Καλοστύπης επί του Καυκάσου», συντάκτης-κριτικός: Ένας Άλλος, (31/07/1894):  

 

   « Ο ”Προμηθεύς” του Καλοστύπη δεν είναι δράμα. Είνε αγορεύσεις και αγορεύσεις διεξοδικαί.

«Εις το έργον τούτο πρόσωπα είναι όλοι οι θεοί, …»

Ακούσατε και την υπόθεσιν ή μάλλον  την παραφθοράν του μύθου:

    Ο Ζεύς εκδικούμενος τον Προμηθέα, διότι έδωκε το πυρ εις τους ανθρώπους, εμφυσά εις την ψυχήν αυτού τον έρωτα προς την Ιώ, ήτις εράται του Διός.

    Το Πνεύμα του Σκότους αποκαλύπτει τον έρωτα τούτον εις τον Προμηθέα, όστις απειλεί ν’ αρπάση εκ του ουρανού την Ιδέαν και να την μεταδώση εις τους ανθρώπους.

    Ο Ζεύς οργίζεται, ο Προμηθεύς απειλεί τον Δία, τούτου ένεκα ρίπτεται δεσμώτης επί του Καυκάσου και τέλος βυθίζεται εις τα Τάρταρα μετά του βράχου.

    Εκ τούτον το Πνεύμα του Φωτός εξάγει τον Προμηθέα, όν οδηγεί η Αθηνά εις τον Όλυμπον ενώπιον του Διός…

    Ως επεισόδιον αναφέρεται ότι ο Επιμηθεύς ανοίγει την πυξίδα της Πανδώρας και πετώσιν εν είδει πλαγγόνων όλα τα κακά, διασκορπιζόμενα εις τους ανθρώπους. Ο Επιμηθεύς θυμώνει διά τούτο και ρίπτει την πυξίδα εις το πυρ, οπότε καίεται η Ευδαιμονία…

    Οι ηθοποιοί εργάσθησαν φιλοτίμως να παραστήσωσι το έργον όσον οιόν τε μεγαλοπρεπώς, δύναταί τις δε να είπη, ότι πρώτην φοράν εις θερινόν θέατρον παρετηρήθη τοιούτος σκηνικός διάκοσμος.

     Η τελευταία πράξις υπό την έποψιν ταύτην εντελής, η δε παρέλασις των Νυμφών μας έκαμε να παρατηρήσωμεν, ότι ενώ επί της σκηνής ήσαν πολλαί νύμφαι, μεταξύ των θεατών ήσαν έτοιμοι πολλοί… γαμβροί.

     Η τελευταία πράξις καταντά πανόραμα. Ιδιοκτήτης ο Ζεύς, βλέπει δε εις αυτό ο Προμηθεύς. Και τι δεν παρελαύνει εις το πανόραμα αυτό!  Η Αίγυπτος, η Ρώμη, η Αγία Σοφία, ο πύργος του Άϊφελ, η Ακαδημία μας… »

/ - πηγή: η πηγή αντλήθηκε από την εργασία της Ειρήνης Μεταλίδου, (τμήμα Παράρτημα)

- 2016: Ειρήνη Μεταλίδου, «Αποδελτίωση των μουσικοθεατρικών ειδήσεων της εφημερίδας «Σκριπ» κατά την Α’ περίοδο εκδόσεώς της 1893-1895», ΤΕΙ Ηπείρου, Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής, Άρτα, Δεκέμβριος 2016, (πτυχιακή εργασία) (σε ηλεκτρονική μορφή).

 

 

 

 

 

/ - d.) Αποσπάσματα (ελάχιστα) από την άκρως ενδιαφέρουσα μελέτη του Αθανάσιου Μπλέσιου «Ο Προμηθεύς και ο Ηρακλής στο νεοελληνικό θέατρο»:

     « Ο µύθος του Προμηθέα εµφανίστηκε στο νεοελληνικό θέατρο το 1894 µε το έργο του Ιωάννη Καλοστύπη Προµηθεύς εν Ολύµπω.

    Υπάρχουν περισσότερα από δέκα ελληνικά θεατρικά έργα του 20ού αιώνα που αξιοποιούν δηµιουργικά τον µύθο του Προμηθέα και την τριλογία του Αισχύλου Προµήθεια, προσαρµόζοντάς τα σε νέα δεδοµένα.

   Τα περισσότερα απ αυτά δεν έχουν παρουσιαστεί στο θέατρο, καθώς, εκτός των άλλων ιδιαίτερων απαιτήσεων ή ιδιαιτεροτήτων τους, απαιτούν πολυπρόσωπους θιάσους.

     Από αυτά, κυρίαρχα  είναι τα έργα της δεκαετίας του 1940 και ακολουθούν τα µεταπολιτευτικά.

     Πρόκειται για τα εξής έργα:

Έρωτα Πράξη Προµηθέας Λυτρούµενος (1940) η τριλογία του Ν. Καζαντζάκη «Προµηθέας» ( 1955) Τάκη Μιχαλακέα «Προµηθέας ελεύτερος» ( ) Σωτήρη Σκίπη «Προµηθέας» (1948) Νότη Περγιάλη «Ο πόνος γεννάει θεούς» (1948) Θανάση Πετσάλη «Προµηθέας µύθος» (1949) Βασίλη Ρώτα «Προµηθέας ή Η κωµωδία της αισιοδοξίας» (1959) Π. Δ. Πανταζή «Προµηθέας» ( ) Νικηφόρου Βρεττάκου «Ο Προµηθέας ή Το παιχνίδι µιας µέρας» (1978) Χαράλαµπου Π. Στοφόρου «Προµηθέας Σωτήρας «( ) Σάββα Στ. Χρήστου «Προµηθέας».

/ - πηγή: Αθανάσιος Γ. Μπλέσιος, «Ο Προμηθεύς και ο Ηρακλής στο νεοελληνικό θέατρο», (άρθρο στο διαδίκτυο).

 

 

 

 / - e.) Ελάχιστα αποσπάσματα από την βιβλιοκριτική του Βάλτερ Πούχνερ για το βιβλίο της Ευσεβίας Χασάπη-Χριστοδούλου «Η Ελληνική Μυθολογία στο Νεοελληνικό Δράμα. Από την Εποχή του Κρητικού θεάτρου έως το τέλος του 20ου αιώνα», (2002):

  « Το τέταρτο κεφάλαιο:

Από την «πρωτότυπη θεατρική παραγωγή» αναλύονται τα αρχαιόμυθα έργα:

/ - Παναγιώτης Ζάνος, «Οι μνηστήρες της Πηνελόπης και η επάνοδος του Οδυσσέως»,

/ - Παναγιώτης Ζάνος, «Το μήλον της έριδος»,

/ - Παναγιώτης Ζάνος, «Ανδρομέδα και Περσεύς

/ - Ιωάννης Πολέμης, «Πρόκρις»,

/ - Νικόλαος Ι. Λάσκαρης, «Ο Μίδαςκαι ο κουρεύς του»,

/ - Πολύβιος Δημητρακόπουλος, «Από τη γη‘ς τον ουρανό»,

/ - Ιλαρίων, «Ο Ζευς Μωάμεθ ήΈβρεξε παρά τον Βόσπορον»,

/ - αγνώστου συγγραφέως, «Μήδεια», 

/ - Πάνος Η. Σιδερόπουλος, «Η ειμαρμένη ζώσα»,

/ - Ιωάννης Καλοστύπης, «Ο Προμηθεύς εν Ολύμπω» (σ.589),

/ - Σπυρίδων Κ. Στάθης, «Ορέστης», 

/ - Φοίβος Φάρμας, «Μελέαγρος». 

/ - Κωνσταντίνος Ι. Αγγελόπουλος, «Αριστόδημος»,

/ - Ιωάννης Γ. Φραγκιάς, «Υμέναιος»,

/ - Αλέξανδρος Σ. Κάσδαγλης, «Πρόκρις ή Ερεχθηίς»,

/ - Αλέξανδρος Σ. Κάσδαγλης, «Πανδιονίδες»,

/ - Ανδρέας Δ. Νικολάρας, «Παναθήναια» 

/ - Αχιλλέας Καραβίας, «Καλλιρρόη»,

/ - Αχιλλέας Καραβίας, «Οιδίπους και Σφιγξ»,

    Από τα αρχαιόμυθα έργα στη δημοτική αναλύονται:

/ - Σωτήρης Σκίπης «Οι Τσιγγανόθεοι»,

/ - Σωτήρης Σκίπης, «Προμηθέας»

/ - Αλέκος Φωτιάδης, «Αμαρυλλίς»

/ - Νικ. Παλιεράκις, «Αχιλλεύς (καθ’Όμηρον)».

/ - Νικ. Παλιεράκις, «Τραγωδία (κατάΣοφοκλέα)»,

/ - Αριστομένης Προβελέγγιος, «Φαίδρα»,

/ - Αριστομένης Προβελέγγιος, «Ιφιγένεια εν Αυλίδι»,

/ - Πλάτων Ροδοκανάκης, «Κλυταιμνήστρα»,

/ - Ηλίας Π. Βουτιερίδης, «Κασσάντρα»,

/ - I.Μ. Παναγιωτόπουλος, «Χρυσόθεμη»,

/ - Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, «Ο μύθος της Σεμέλης»,

/ - Τίμος Μωραϊτίνης, «Η επιστροφή των θεών»,

/ - Λευτέρης Αλεξίου, «Ηρακλής και Ομφάλη»,

/ - Αλέξανδρος Γαλανός – Αντιγόνη Μπέλλου, «Κύκλωπες και νεράϊδες»,

/ - Νίκος Καζαντζάκης, «Ηρακλής».

/ - Νίκος Καζαντζάκης, «Οδυσσέας»

/ - Νίκος Καζαντζάκης, «Προμηέας»,

/ - Νίκος Καζαντζάκης, «Κούρος»,

/ - Άγγελος Σικελιανός, «Αριάδνη»,

/ - Άγγελος Σικελιανός, «Ο Διθύραμβος του Ρόδου

/ - Άγγελος Σικελιανός, «Σίβυλλα»,

/ - Άγγελος Σικελιανός, «Ο Δαί­δαλος στην Κρήτη»,

/ - Άγγελος Σικελιανός, «Ασκληπιός».

/ - πηγή: από την κριτική του Βάλτερ Πούχνερ για το συγκεκριμένο βιβλίο της Ευσεβίας Χασάπη-Χριστοδούλου.

/ - 2002: Ευσεβία Χασάπη-Χριστοδούλου, «Η Ελληνική Μυθολογία στο Νεοελληνικό Δράμα. Από την Εποχή του Κρητικού θεάτρου έως το τέλος του 20ου αιώνα», 2 τόμοι. Θεσσαλονίκη, University Studio Press, Θεσσαλονίκη,2002, (σσ.1324).

     Λόγος Έμφρων

logosemfron.blogspot.com