Θεόφιλος Βορέας
« Η αυτοχειρία »
άρθρο, 1917
περ. « Νεοελληνική Επιθεώρησις »
(αποσπάσματα εκ του άρθρου)
Η ΑΥΤΟΧΕΙΡΙΑ
(μέσα προληπτικά)
Εκ παλαιού χρόνου οι άνθρωποι εις πρόληψιν
των αυτοχειριών ως τελεσφορώτατα μέσα μετεχειρίσθησαν την απειλήν και την
επιβολήν τιμωριών.
Παρά τοις Έλλησιν οι αυτόχειρες κατά νόμον
εστερούντο των επιταφίων τιμών, ως εν Θήβαις, ή ερρίπτοντο άταφοι, ως εν Κύπρω,
ή εθάπτοντο μακράν των άλλων και ο τόπος, εν ώ εθάπτοντο, ενομίζετο βέβηλος. Ετέμνετο
δ’ αυτών και η χειρ η επιφέρουσα τον θάνατον και εθάπτετο μακράν του σώματος [:πρβλ.
Αισχίνης, Κατά Κτησιφώντος, «Και εάν τις εαυτόν
διαχρήσηται, την χείρα την τούτο πράξασαν χωρίς του σώματος θάπτομεν.»
Ο Πλάτων εν «Νόμοις» διαρρήδην λέγει ότι «ο
αργία και ανανδρίας δειλία» αποκτείνας εαυτόν ανάγκη να τιμωρήται
θαπτόμενος κατά μόνας εν τοις ερημοτάτοις της χώρας ακλεώς άνευ συντάφων και
στηλών και ονομάτων δηλούντων τους τάφους [:Πλάτων, Νόμοι, 873 C].
O Αριστοτέλης επαινεί τον νόμον τον
τιμωρούντα τους αυτόχειρας [: Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια, 1138 α 12.]
Εν Ρώμη ουδείς νόμος απηγόρευε την
αυτοχειρίαν. Το “Mori licet cui vivere non placet” ίσχυε παρ’ αυτοίς.
Μόνον οι στρατιώται και
οι κατηγορούμενοι κατεδικάζοντο, εάν ηυτοκτόνουν.
Παρά τοις Ιουδαίοις οι αυτόχειρες
εξερρίπτοντο άταφοι μέχρι της δύσεως του ηλίου.
Ίνα ακακόψωσι την προς αυτοχειρίαν ορμήν των
γυναικών επί της επιδημίας αυτοκτονιών, ακούσατε τίνα τρόπον διαπομπεύσεως των
αυτοχείρων εφήρμοσαν πάλαι εν Μιλήτω. Κατά Πλούταρχον, επειδή άλλος τρόπος
ανακοπής των αυτοχειριών δεν ευρίσκετο «γνώμη νουν έχοντος ανδρός εγράφη
προβούλευμα τας απαγχομένας γυμνάς εκκομίζεσθαι δια της αγοράς και τούτο
κυρωθέν ου μόνον επέσχεν, αλλά και παντελώς έπαυσε θανατώσας τας παρθένους.»
[Πλουτάρχου, Γυναικών αρεταί, εν Ηθικοίς
249 c.
]
Περιεργότερόν τινα τρόπον προς αποτροπήν από
της αυτοχειρίας επενόησαν πάλαι οι Μασσαλιώται. Εν Μασσαλία δήλα δή ο θέλων να
αυτοκτονήση ώφειλε να ζητήση την άδειαν της βουλής των εξακοσίων, ήν αύτη
παρείχεν, εάν εύρισκεν αποχρώντας τους προβαλλομένους λόγους. [Val. Max., 2, 6, 7.]
Ότι δε και των Μασσαλιωτών το μέτρον αδύνατον
είναι να εφαρμοσθή εν τω βίω, δεικνύει η ταχεία κατάργησις αυτού. ευλόγως
δ’ ο Θωμάς Μώρος [Τhomas
More,
Utopia,
1516 – De
optimo
reipublicae statu
deque
nova
insula
Utopia]
εισήγαγεν αυτό εις την ιδεώδη πολιτείαν του, εν ή οι ιερείς και οι άρχοντες εις
τους μη δυναμένους να εργάζωνται παρέχουσι την άδειαν του εκουσίως τελευτάν τον
βίον.
[ υποσημείωση:
Πλουτάρχου Ηθικά
Βιβλίον: Γυναικών
αρεταί
« Μιλήσιαι »
«Τὰς Μιλησίων ποτὲ
παρθένους δεινὸν πάθος καὶ ἀλλόκοτον κατέσχεν ἐκ δή τινος αἰτίας ἀδήλου·
μάλιστα δ’ εἰκάζετο κρᾶσιν ἐκστατικὴν καὶ φαρμακώδη λαβὼν ὁ ἀὴρ τροπὴν αὐταῖς
καὶ παραφορὰν τῆς διανοίας ἐνεργάσασθαι. πάσαις μὲν γὰρ ἐξαίφνης ἐπιθυμία
θανάτου καὶ πρὸς ἀγχόνην ὁρμὴ περιμανὴς ἐνέπιπτε, πολλαὶ δ’ ἀπήγχοντο
λανθάνουσαι· [249C] λόγοι δὲ καὶ δάκρυα γονέων καὶ παρηγορίαι φίλων οὐδὲν
ἐπέραινον, ἀλλὰ περιῆσαν ἐπινοίας καὶ πανουργίας ἁπάσης τῶν φυλαττόντων ἑαυτὰς
διαχρώμεναι. καὶ τὸ κακὸν ἐδόκει δαιμόνιον εἶναι καὶ κρεῖττον ἀνθρωπίνης
βοηθείας, ἄχρις οὗ γνώμῃ νοῦν ἔχοντος ἀνδρὸς ἐγράφη προβούλευμα, τὰς ἀπαγχομένας
γυμνὰς ἐκκομίζεσθαι διὰ τῆς ἀγορᾶς· καὶ τοῦτο κυρωθὲν οὐ μόνον ἐπέσχεν, ἀλλὰ καὶ
παντελῶς ἔπαυσε θανατώσας τὰς παρθένους. μέγα δὴ τεκμήριον εὐφυΐας καὶ ἀρετῆς ἡ
τῆς ἀδοξίας εὐλάβεια καὶ τὸ πρὸς τὰ δεινότατα τῶν ὄντων, [249D] θάνατον καὶ πόνον, ἀδεῶς ἐχούσας αἰσχροῦ φαντασίαν
μὴ ὑπομεῖναι μηδ’ ἐνεγκεῖν αἰσχύνην μετὰ θάνατον ἐσομένην.»
/ - πηγή: ΒΙΚΙΘΗΚΗ ]
[
το άρθρο του Θεόφιλου Βορέα «Η Αυτοχειρία» δημοσιεύθηκε στο περ. «Νεοελληνική
Επιθεώρησις», Αθήναι, αριθ. 27, 1 Ιανουαρίου 1917, σ. 745-751.
Το
άρθρο προέρχεται από την διάλεξη του Θεόφιλου Βορέα, καθηγητού της Φιλοσοφίας
εν τω Πανεπιστημίω, εις την «Εταιρεία Υγιεινής» εν τη Σιναία Ακαδημεία.
( εδώ μόνον το αρχικό τμήμα του άρθρου).
(
το πρωτότυπο σε πολυτονικό ).
Θεόφιλος
Βορέας (1874-1954).
Λόγος Έμφρων
[ ανάρτηση 5 Απριλίου 2023 :
Θεόφιλος Βορέας,
«Η Αυτοχειρία»,
άρθρο, 1917,
περ. «Νεοελληνική Επιθεώρησις» ]