Παύλος Καρολίδης
Ανθεσφόρια Ανθεστήρια
Ροδισμός Ρουσάλια
Ακαδημαϊκή Βιβλιοθήκη 1928
Αρχαιογνωσία
Λαογραφία
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ
Ανθεσφόρια
Ανθεστήρια
Ροδισμός
Ρουσάλια
Η εν Ελλάδι εορτή των Ανθεσφορίων , η τελούμενη προς τιμήν της εν τή συλλέξει εαρινών ανθέων υπό του Πλούτωνος αρπαγείσης Κόρης της Δήμητρας, καλούμενη ή αύτη εορτή και Κόρεια . τοιαύτη δε και η προς τιμήν του θεού της βλαστήσεως Άνθέως Δυονύσου εν αρχή του έαρος τελούμενη εορτή των Ανθεστηρίων.
Τοιαύτα και τα εν Ρώμη και Ιταλία Rosalia (ρόδων εορτή). Τοιαύται εορταί της εν τω έαρι αναγεννωμένης ή αναζωογουμένης φύσεως ετελούντο και παρά πολλοίς ασιατικοί σημειωτές και αρίοις λαοί, ών σπουδαιότατη η παρά τοις Εβραίοις εορτή Φασέκ ή Πάσχα ( Πάσχα είναι ο αραμαϊκός επικρατέστερος τύπος του εβραίου. ένεκα του Ευαγγελίου, εν ώ αι ως Εωραϊκαί σημειούμενοι λέξεις είναι αραμαϊκαί, της συγγενούς προς την εβραϊκήν αραμαϊκής λαλουμένης ώς κοινής γλώσσης εν Ιουδαία κατά τους χρόνους του Χριστού και των Ευαγγελίων).
Α.' Η εν τη Δυτική Μικρά Ασία και εν τισι χώραις της ευρωπαϊκής Ελλάδος και εν Κρήτη και εν άλλαις τισί νήσοι τελουμένη τή 24η Ιουνίου (καθ' ην ημέραν η Εκκλησία εορτάζει τα γενέθλια του Ιωάννου Προδρόμου, του επικαλούμενου Φανιστού (διά τας κατά την παραμονή της εορτής αναπτομένας) Κληδόνος Το όνομα τούτο σημαίνον κυριολεκτικώς φήμην (εκ του καλείν ήτοι
φωνείν ) μετέστη και εις την σημασίαν προφητικών ρήσεων, έπειτα δε και εις θεάν προσωποποιούσαν την Κληδόνα, ής θεάς υπήρχεν ιερόν εν Σμύρνη (Παυσαν. 9, 11, την εν Σμύρνη). άδονται άσματα αναφερόμενα εις τας τύχας των ανθρώπων.
Β. Ανθισμός, Ανθεσφόρια, Ροδισμός, Βαρτουβάρια, εορτή τελούμενη εν τη Ανατολική Μικρά Ασία (εν Πόντω και Καππαδοκία . εορτή παρεμφερής προς την Κλήδονα, αλλ' έχουσα και τινας διαφοράς).
Τα ονόματα Ανθισμός, Ανθεσφόρια, Ροδισμός έδωκεν εις την εορτήν ταύτην ο κατά τον 11 μ.Χ. αιώνα μητροπολίτης Ευχαΐτων (πόλεως εν Πόντω) χρηματίσας Ιωάννης ο Ευχαΐτων. Αλλά το αρχαιότερον όνομα της εορτής ήτο, ως φαίνεται το μέχρι νυν εν Καππαδοκία, Πόντω και Αρμενία γνωστόν όνομα Βαρτουβάρ(ια).
Το όνομα τούτο προήλθε προδήλως εκ του βάρτ = ρόδον εν τη Αρμενική (βάρτι εν τη ανατολική Καππαδοκία). Το όνομα τούτο είναι συγγενείς ή ταυτό προς το αιολικό βρό δον μετά της καταλήξεως βάρ -τω Ελλ. φόρος, Λατ. fer, Περσ. βερ, Γερμαν. μπαρ. Βάρτου-βάρ = ροδοφόρος.
Γ. Ροσάλια ή Ρουσ(ά)λια.
Έλθωμεν νυν εις την εορτήν των Ποσαλίων ή Ρουσ(σ)αλίων και του αγίου Ρουσαλίου. Προφανέστατον ότι το όνομα της εορτής ταύτης είναι αυτό το μεσαιωνικόν λατινικόν Rosalia.
Εν τη αρχαία Λατινική η λ. αναφερομένη μόνον εν επιγραφαίς, εν αίς γίνεται λόγος περί ρόδων επιφερομένων εις τους τάφους μετά τροφών.
Το έθος του φέρειν ρόδα μετά τροφών εις τους τάφους αναφέρουν και τίνες επιγραφαί επί λίθων: « Rosalia , absolute sunt solemnia rosarum seudies , qua rosae in sepiliere ferebantur ».
Αλλά λεπτομέρειαι περί εορτών εν Ρώμη και Ιταλία τελουμένων δεν παραδίδονται. Μόνον δε εν τοίς μεσαιωνικοίς χρόνοις είναι γνωστόν τό Πάσχα των ρόδων (Pascha rosarum η Rosalia ). Ήτο δε κατά τον μεσαίωνα λίαν διαδεδομένη η εορτή αυτή εις πάσας σχεδόν τας χώρας της χώρας, τελουμένη κατά τας ημέρας των εορτών της Πεντηκοστής, ήτις ωνομάσθη ούτω Πάσχα των ρόδων.
Τα Ρουσάλια εν ευρωπαϊκοί ελληνικαίς χώραις, ένεκα της προς τα Ρωμαϊκά βρουμάλια και προς τας εν Ιλλυρία και Σλαυικαίς χώραις και εν Θράκη επικρατούσας οργιαστικάς συνηθείας τας μετά την πρώτη του έτους συναπτομένα, απεμακρύνθησαν πολύ της ιδιόκτητης και καθαρής ετερότητας. των ρόδων, ενώ τα εν Μ. Ασία μετά της εορτής του αγ. Θεοδώρου και Γεωργίου και μάλιστα μετά της πεντηκοστής συνδεόμενα Ανθεσφόρια, Ανθισμός, Ροδισμός και Βαρτουβάρια διετήρησαν τον αρχαίον φυσικόν χαρακτήρα αυτών ως εορτών της αναζωογονήσεως και βλαστήσεως της φύσεως.
Παύλος Καρολίδης
( απόσπασμα από άρθρο του Παύλου Καρολίδου.
Το πρωτότυπο σε πολυτονικό.
Ολόκληρο το άρθρο του Παύλου Καρολίδη δημοσιεύεται στη σελ. 10-15 του περιοδικού «Ακαδημαϊκή Βιβλιοθήκη», δντής: Εμμανουήλ Μπαρδάνης, Αθήναι, τόμος Β, τεύχος Α΄, 1928.)
φωτογραφία από τη δημοσίευση
Λόγος Έμφρων
[ ανάρτηση 5 Φεβρουαρίου 2025 :
Παύλος Καρολίδης
Ανθεσφόρια Ανθεστήρια
Ροδισμός Ρουσάλια
Ακαδημαϊκή Βιβλιοθήκη 1928
Αρχαιογνωσία
Λαογραφία
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ]
]