Γιώργος Καραντώνης – 4 Θέσεις
Γιώργος
Καραντώνης (γένν. 1947)
ποιητής
πεζογράφος
αρθρογράφος
κριτικός
Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΩΣ ΦΟΡΕΑΣ ΧΡΕΟΥΣ:
Γιώργος
Καραντώνης:
Με αυστηρά
κριτήρια αυτό το χρέος δεν το αισθάνθηκα ποτέ στην κυριολεξία, ως χρέος. Όμως
από πολύ νωρίς, για να μην πω από την αρχή της δημιουργικής πορείας μου,
αισθάνθηκα αυτό που θεωρώ ως αυτονόητο καθήκον και υποχρέωση κάθε καλλιτέχνη
και λογοτέχνη που σέβεται τον εαυτό του, δηλαδή ότι θέλοντας και μη, αργά ή
γρήγορα, θα υποχρεωθεί εκ των πραγμάτων – και όχι κατόπιν «άνωθεν εντολής» – αφενός
να απεικονίσει, άμεσα ή έμμεσα, την πραγματικότητα που τον περιβάλλει και
αφετέρου να στρατευτεί, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, με τις ιδέες στις
οποίες πιστεύει, οι οποίες, όμως, ενίοτε συγκρούονται με την ίδια την
πραγματικότητα. Μιλώ, φυσικά, για ειλικρινείς και γνήσιους δημιουργούς.
Όσο αφορά
εμένα αυτή η αυθόρμητη, θα ’λεγα, ενσυνείδηση δε μετατόπισε αισθητά τα κριτήρια
της δημιουργικότητάς μου, αφού, συν τοις άλλοις, η λογοτεχνική παραγωγή μου
είχε, από τα πρώτα βήματά της, αρκετούς τρόπους και μορφές για να εκδηλωθεί.
ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ:
Γιώργος Καραντώνης:
Δεν μπορώ
να πω ότι έχω συνειδητά επηρεαστεί από κάπου σε σημαντικό βαθμό. Πάντως, αν
υποχρεωνόμουνα να αναφέρω κάποιους Έλληνες ποιητές, θα επισήμανα το Σεφέρη ως
προς το σύνολο του έργου του και το νεανικό Ελύτη των «Προσανατολισμών», που
θεωρώ πως, αν και η πρώτη, είναι η καλύτερη συλλογή του. Ασυνείδητα, ίσως, έχω
επηρεαστεί από τον Καρυωτάκη και ορισμένους άλλους μεταγενέστερους ποιητές,
διαφορετικών εποχών και τεχνοτροπιών, τους οποίους δεν έχει νόημα να
κατονομάσω, επειδή δεν έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση και στην εξέλιξη
της ποιητικής πορείας μου, αλλά περιορισμένο και σποραδικό.
Όσο αφορά
αισθητικές προτιμήσεις και καλλιτεχνικές σχολές, θα αναφέρω οπωσδήποτε το
γαλλικό σουρεαλισμό – και όχι υπερρεαλισμό, όπως κακώς επιμένουν να τον
αποκαλούν πολλοί – και την αμερικάνικη μπιτ (beat) ποίηση, λόγω
και της προσωπικής συγγένειάς μου προς τις ιδέες που αυτές πρεσβεύουν και τη
γενικότερη στάση ζωής μου σε ορισμένους τομείς.
Ειδικά για
την πεζογραφική παραγωγή μου, δε νομίζω ότι έχω υποστεί αξιοσημείωτη επιρροή
από κάποιον πεζογράφο, Έλληνα ή ξένο, ή από κάποια λογοτεχνική σχολή.
Πάντως, η
μορφή τέχνης που συχνά επιδρά στη λογοτεχνική δημιουργία μου είναι η κάθε
είδους μουσική. Έχω γράψει ποιήματα απλώς ακούγοντας κάποια μουσικά έργα, χωρίς
υποχρεωτική σύνδεση αυτών των ποιημάτων με τη μουσική που άκουγα όταν τα
εμπνεόμουνα. Σε αυτό το σημείο είναι μια ευκαιρία να τονίσω ότι πιστεύω πως η
μουσικότητα στην ποίηση είναι conditio sine qua non, αναγκαίος και απαραίτητος όρος και αυτό το
αποδεικνύω με το έργο μου, κυρίως το ποιητικό, αλλά ακόμα και το πεζογραφικό.
Ουσιαστικά,
δεν έχω εγκαταλείψει ούτε αναθεωρήσει καμιά από τις αισθητικές προτάσεις ή
επιδράσεις, αν θέλετε, που ανιχνεύονται στο έργο μου, ίσως επειδή τόσο η ποίηση
όσο και η πεζογραφία μου είχαν από την αρχή πολλούς άξονες, ειρωνικό,
σαρκαστικό, αυτοσαρκαστικό, κοινωνικό, πολιτικό, ερωτικό, υπαρξιακό,
φυσιολατρικό. Συνεπώς, δεν είχα κάποια ουσιαστική μεταλλαγή στη λογοτεχνική
πορεία μου μέχρι σήμερα, εκτός του ότι σε ορισμένες χρονικές περιόδους
υπερισχύει σχετικά κάποιος τρόπος γραφής και σε άλλες κάποιος άλλος, παρόλο
που, μερικές φορές, έχω γράψει την ίδια μέρα ένα ποίημα π.χ. σατιρικό και ένα
ποίημα π.χ. λυρικό ή ερωτικό κ.ο.κ.
Η «ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΝΙΑΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ»
Γιώργος Καραντώνης:
Δεν
καταλαβαίνω επαρκώς την ερώτηση, άρα δεν υπάρχει ακριβής απάντηση. Αν, πάντως,
εννοείται πως ο οποιοσδήποτε δημιουργός έχει – ή πρέπει να έχει – έναν ενιαίο
τρόπο γραφής σε ό,τι γράφει, τόσο στα είδη του λόγου όσο και στις συγκεκριμένες
μορφές με τις οποίες καταπιάνεται και μάλιστα με μια αυστηρή τυπικότητα, είναι
αυτονόητο ότι δε συμφωνώ καθόλου, με βάση και τα όσα ανέπτυξα παραπάνω και δεν εφαρμόζω τέτοια
μέθοδο σε προσωπικό επίπεδο.
Εξάλλου,
πιστεύω πως η ίδια θεματική και η πανομοιότυπη γραφή σε όλη τη λογοτεχνική
πορεία ενός λογοτέχνη καταντά βαρετή μονοτονία που τελικά αποβαίνει σε βάρος
του λογοτεχνικού έργου του δημιουργού του, όσο αξιόλογο και αν είναι αυτό. Ο
λογοτέχνης και ο κάθε καλλιτέχνης, βέβαια, πρέπει να διατηρεί την προσωπικότητα
και το χαραχτηριστικό ύφος του, πρέπει, όμως, χωρίς να το αλλοιώνει, να το
εμπλουτίζει με διαφορετικά θέματα, τρόπους και είδη γραφής.
Εάν πάλι
εννοείται ότι ένας λογοτέχνης μπορεί άφοβα και εξίσου αποτελεσματικά να
επιδοθεί σε οποιοδήποτε είδος λογοτεχνικής γραφής, νομίζω ότι, πλην εξαιρέσεων,
αυτό είναι σχεδόν αδύνατο να επιτευχθεί. Ακόμα και για αυτές τις λίγες
εξαιρέσεις, αν μελετηθούν στο βάθος και αναλυτικά οι περιπτώσεις τους, θα
διαπιστωθεί η ανισότητα της γραφής τους.
Η ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΕΙΔΗ ΕΚΦΡΑΣΗΣ:
Γιώργος Καραντώνης:
Έχω υπηρετήσει σχεδόν όλα τα είδη του λογοτεχνικού λόγου, άλλα περισσότερο και άλλα λιγότερο και μπορώ να σας πω ότι, για μένα τουλάχιστον, οι δυνατότητες που μου έχει δώσει το κάθε διαφορετικό είδος με το οποίο ασχολήθηκα (ποίηση, πεζογραφία, αρθρογραφία, κριτικά σημειώματα, θεατρική γραφή) είναι ό,τι δίνει το συγκεκριμένο είδος λόγου σε κάθε δημιουργό, χωρίς κάποια ιδιαιτερότητα στην περίπτωσή μου.
Το είδος
λόγου που επιλέγει να εκφραστεί ο δημιουργός είναι, φυσικά θέμα προσωπικής
επιλογής του και συγκεκριμένης ευχέρειάς του να εκφραστεί με τον α’ ή το β’
τρόπο, αλλά και θέμα που καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το τι θέλει να πει ή
να μην πει (κι αυτό μετράει) ο λογοτέχνης, τι ερεθίσματα έχει, τι προσιδιάζει
στην ιδιοσυγκρασία του, ποιες πολιτικές, κοινωνικές, καλλιτεχνικές και εκδοτικές
συνθήκες επικρατούν και όλα τα συναφή.
Λόγος Έμφρων