Μανώλης Γιαλουράκης
«
Ένας αγνοημένος ποιητής: Μιχάλης Διαλλυνάς »
άρθρο,
1940
δημοσίευση
περ. « Νεοελληνικά Γράμματα »
(
επιλεγέντα αποσπάσματα):
Αν ο Μιχάλης Διαλλυνάς δεν είναι
γνωστός παραέξω από την Κρήτη, σ’ αυτό, βέβαια φταίνε οι συνθήκες κάτω απ’ τις
οποίες έζησε και η αθόρυβη εργασία του.
Ο Μιχάλης Διαλλυνάς στην Αθήνα θάναι σχεδόν άγνωστος. Μά στην Κρήτη, και
μετά το θάνατό του, ακόμα, εξακολουθεί να μαγνητίζει με τ’ όνομά του, όλους
εκείνους που κάποτε τους συγκίνησε με τα φλογερά του τραγούδια. Στο στόμα του
λαού ο Διαλλυνομιχάλης – όπως τον αποκαλούσαν – μένει μορφή ιερή.
Στα 1892 αποσύρεται από κάθε υπηρεσία. Από κει άρχισε να τακτοποιεί τα
χαρτιά του και να γράφει στίχους πατριωτικούς ή σατιρικούς. Πολλές φορές έφευγε
και πήγαινε να «ξεσκάσει» - όπως έλεγε – στην Αθήνα. Στενός φίλος με τον
Κοντυλάκη, γύριζαν μαζί τα φιλολογικά σαλόνια. Ένα τέτοιο ταξίδι έκαμε στα
1904. Τις εντυπώσεις του τις έγραψε στο πρώτο του βιβλίο έμμετρα, και με
τσουχτερή σάτιρα.
Στα 1927, ένα χρόνο μετά το θάνατο της γυναίκας του, έφυγε «για το
μακρυνό ταξίδι».
Η πάνδημη κηδεία που τούγινε ήταν
ένας φόρος εκτίμησης που ο λαός της γενέτειράς του έκαμε στον ποιητή
της.
Μά
ποιό είναι το έργο του; Τί πρόσφερε στο Έθνος;
Ιστορικές εργασίες αποτελούν το πιο μεγάλο μέρος των πεζών του.
Τα έμμετρά του είναι κυρίως πατριωτικά. Η γλώσσα τους δημοτική με
μερικούς ιδιωματισμούς τοπικούς και κάποια παραχώρηση στην καθαρεύουσα.
Σε τρεις τόμους βρίσκουνται τα ποιήματά του, χωρίς να ξεχνούμε τον όγκο
των ανεκδότων.
Η πρώτη του συλλογή «Ποιήματα» είδε το φως στα 1909.
Αργότερα κυκλοφορεί η «Κριτσωτοπούλα» έπος μ’ ιστορική βάση.
Στο γέρμα του βίου του έβγαλε και τον πρώτο τόμο των «Απάντων» του.
Στα ιστορικά του ποιήματα λείπει η φαντασία. Παραχωρεί τη θέση της στην
πραγματικότητα του γεγονότος που αποτελεί το αντικείμενο του τραγουδιού.
Αντίθετα, στα σατιρικά του, ζωγραφίζει με άνεση τα τρωτά της εποχής του
και καυτηριάζει ό,τι νομίζει ανάρμοστο.
Το καλλίτερο όμως μέρος του έργου του είναι τα δράματά του. Στο
Ηράκλειο, συχνά έχουν δοθεί για φιλανθρωπικές κυρίως υποθέσεις και η επιτυχία
τους τόσο θεατρικά, όσο και χρηματικά, ήταν ικανοποιητική. Είναι γραμμένα
έμμετρα και βασισμένα σε γεγονότα ιστορικά. Ο συγγραφέας τους γνωρίζει τη
σκηνή.
«Σμαράγδα» και «Ελένη» είναι τα δυό του δράματα. Με γλώσσα καθάρια
δημοτική και με ωραία ευρήματα κρατά την προσοχή τόσο του διανοούμενου, όσο και
του απλοϊκού.
Οι ηρωϊδες και στα δυό είναι κόρες με ανώτερη ψυχοσύνθεση.
Αλεξάντρεια
Μανώλης
Γιαλουράκης
( σε σημείωσή του ο Μανώλης
Γιαλουράκης συμπληρώνει:
Αυτοί που θα ενδιαφερθούν
περισσότερο για τον Μιχάλη Διαλλυνά, ας έχουν υπόψη την παρακάτω βιβλιογραφία:
( α. πρωτότυπα έργα)
/ - «Ποιήματα», Μ.Γ.
Διαλλυνά, Ηράκλειο, 1909.
/ - Μ.Γ.Διαλλυνά, «Η
Κριτσωτοπούλα», Ηράκλειο, 1912.
/ - Μ.Γ.Διαλλυνά: «Άπαντα.
τόμος Α’», Χανιά, 1927.
( β. κριτικές )
/ - Γ.Ν.
Χατζιδάκη: Τα «Άπαντα του Μ. Διαλλυνά», κριτικό σημείωμα στη «Νέα Εφημερίδα»
Ηρακλείου, αρ. φύλλου 3740, έτος 1927.
/ - Β. Πιτυκάκη: «Ο Διαλλυνομιχάλης
ως σατιρικός», περιοδικό «Δρήρος», έτος α΄, αρ. 3, σελ. 89 – Νεάπολη Κρήτης.
/ - Β. Πιτυκάκη: «Ο
Διαλλυνομιχάλης», περιοδικό «Δρήρος», έτος β΄, αρ. 13, σελ. 437 – Νεάπολη
Κρήτης.
[ το
άρθρο
του Μανώλη Γιαλουράκη
« Ένας αγνοημένος ποιητής: Μιχάλης Διαλλυνάς
»
δημοσιεύθηκε
στην εβδομαδιαία φιλολογική,
καλλιτεχνική, επιστημονική εφημερίδα
« Νεοελληνικά
Γράμματα »,
Αθήνα,
(ιδρυτής:
Κ. Ελευθερουδάκης),
Περίοδος
Β’, αριθμός φύλλου 172,
Σάββατο
16 Μαρτίου 1940, σελ. 10. ]
( το
πρωτότυπο σε πολυτονικό.
Εδώ παρουσιάστηκαν τμήματα του άρθρου. )